Mierzymy wysokości
Czasami podczas wycieczki napotykamy niewielki pagórek, imponującą wieżę kościelną lub platformę widokową. Zastanawiamy się, jak wysoko sięga. Niestety, na mapie tego nie sprawdzimy. Czy istnieje prosty sposób pomiaru wysokości?
że plan i mapa ukazują pomniejszone obszary widziane z góry;
że za pomocą poziomic można ukazać wysokości na mapie;
że wyróżniamy wysokości względne i bezwzględne.
wyznaczać wysokości względne na mapie;
określać wysokości względne w terenie za pomocą pomiarów i „na oko”.
1. Mierzymy wysokość pagórka
Wysokość względną możemy zmierzyć na dwa sposoby. Pierwszy z nich wymaga użycia mapy poziomicowej, a więc takiej, na której zaznaczone są poziomice. Aby obliczyć wysokość względną interesującego nas wzniesienia, najpierw musimy odnaleźć je na mapie, a następnie odczytać wysokość bezwzględną wierzchołka i od tej wartości odjąć wysokość bezwzględną podnóża formy. W ten sposób otrzymamy wysokość względną wzniesienia.
Drugi sposób określenia wysokości względnej to samodzielny jej pomiar. Nie jest to wcale trudne. Wystarczy do tego prosty przyrząd zwany niwelatorem.
Określenie wysokości względnej dowolnego wzniesienia.
niwelator szkolny,
kamienie,
sznurek,
prosty kij,
taśma miernicza,
pomoc koleżanki lub kolegi (pomiar należy wykonywać w parach).
U podnóża pagórka wbij szkolny niwelator. Koniecznie zwróć uwagę na to, by stał dokładnie pionowo.
Skieruj listwę poziomą niwelatora wprost na stok pagórka.
Przekręcając listwę poziomą niwelatora w stronę pagórka, wyceluj ją na lewą stronę stoku, a następnie poproś kolegę lub koleżankę o oznaczenie kamykiem miejsca, w które celujesz.
W identyczny sposób wyznaczcie miejsce po prawej stronie pagórka, przekręcając listwę poziomą niwelatora lekko w prawo. Następnie zaznaczcie kilka punktów między nimi.
Miejsca wyznaczone niwelatorem połączcie sznurkiem.
Przenieś niwelator w miejsce oznaczone kamykiem. Powtórzcie poprzednie czynności, wykonując kolejne poziomice.
Ostatnia wymagająca zmierzenia wysokość może być mniejsza niż 1 m, wówczas na szczycie ustaw prosty kij. Wyceluj w niego niwelator, poproś kolegę lub koleżankę o zaznaczenie na kiju miejsca, w które celujesz.
Zmierz taśmą odcinek kija od wierzchołka pagórka do zaznaczenia i odejmij wynik pomiaru od 1 m. Otrzymasz wysokość od ostatniej poziomicy do szczytu pagórka.
Dodając wszystkie wyniki, uzyskasz sumę pomiarów, czyli wysokość względną pagórka od jego podnóża do wierzchołka.
Za pomocą prostych przyrządów można wyznaczyć wysokość względną pagórka oraz poziomice. Należy pilnować prawidłowego ustawienia niwelatora – w przeciwnym razie pomiar będzie błędny.
2. Jak zmierzyć wysokość w terenie
Załóżmy teraz, że chcemy określić wysokość względną drzewa lub budynku. Nie znajdziemy jej na mapach. Jeśli patrzymy na współczesny budynek, to można przyjąć, że jego piętro ma około 3 m wysokości. Na przykład budynek czteropiętrowy z parterem ma około 15 m wysokości. Jeśli chcemy poznać wysokość drzewa rosnącego w mieście, można je porównać ze stojącym obok domem. A co, jeśli w pobliżu nie ma żadnego domu? W słoneczny dzień można łatwo obliczyć wysokość dowolnego, wysokiego elementu w terenie na podstawie cienia.
Zmierzenie wysokości wieży kościelnej względem powierzchni terenu.
taśma miernicza.
Pomiar należy wykonać w słoneczny dzień.
Zmierz długość swojego cienia za pomocą taśmy mierniczej.
Zmierz długość cienia wieży kościelnej.
Oblicz, ile razy twój cień jest krótszy od cienia wieży. Na przykład, jeśli długość
twojego cienia wynosi 1 m, a długość cienia wieży kościelnej – 20 m, to twój cień jest krótszy od cienia wieży 20 m : 1 m = 20 razy.
Pomnóż wynik przez swój wzrost. Jeśli masz na przykład 140 cm wzrostu, to 20 x 140 cm = 2800 cm = 28 m
Aby zmierzyć wysokość względną wieży, nie trzeba się na nią wspinać. Jednak pomiar przy użyciu cienia może być niedokładny.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DONS5fsgd
Animacja przedstawia dokonywanie pomiaru wysokości względnej.
Podsumowanie
Wysokości w terenie można zmierzyć za pomocą prostego przyrządu – niwelatora.
Wysokość niektórych obiektów, np. drzew, można zmierzyć w przybliżeniu, posługując długość cienia rzucanego przez te obiekty.
Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Do czego służy mapa?Do czego służy mapa?
Używamy mapyUżywamy mapy
Wysokości na mapieWysokości na mapie
Odległości na mapieOdległości na mapie
Zadania
Co można wyznaczyć za pomocą niwelatora? Wskaż dwie poprawne odpowiedzi.
- pojedynczą poziomicę na stoku pagórka
- kolejne poziomice aż do wierzchołka pagórka
- pojedyncze piony aż do wierzchołka pagórka
- pojedyncze kąty na stoku pagórka
Wskaż, które zdania są prawdziwe, a które fałszywe.
| Prawda | Fałsz | |
| Wysokość względna jest mierzona od podstawy wzniesienia do jego szczytu. | □ | □ |
| Wysokość względną można wyliczyć z mapy. | □ | □ |
| Wysokość bezwzględna jest mierzona od poziomu morza do podstawy wzniesienia. | □ | □ |
| Wartość wysokości bezwzględnej odczytuje się bezpośrednio z mapy. | □ | □ |
| Wysokość względna jest zawsze większa od bezwzględnej. | □ | □ |
Obliczanie wysokości względnej drzewa na podstawie długości jego cienia.
Długość cienia – 3 m.
Długość cienia drzewa – 15 m.
Wzrost osoby dokonującej pomiaru – 1,5 m.
Wysokość drzewa to
- 7,5 m.
- 5 m.
- 30 m.
- 15m.