Znaczenie technologii informacyjno‑komunikacyjnych

Technologie informacyjno‑komunikacyjne (w skrócie TIK, ICT (ang. Information and Communication Technologies) obejmują zarówno sprzęt, oprogramowanie, usługi informatyczne oraz telekomunikacyjne, jak i zasoby sieciowe. Ich wspólne wykorzystanie pozwala tworzyć, gromadzić, przetwarzać i przesyłać informacje w formie elektronicznej, a także integrować i komunikować się między maszynami, ludźmi i organizacjami.

R1CZmBZObgKtC

Na grafice znajduje się diagram. Na samej górze, na środku, widnieje napis TIK, który jest w kółku. Poniżej znajdują się trzy koła. Od lewej strony jest napis 'technologia', a pod nim ikona komputera. Na środku widnieje napis 'informacja', a pod nim ikona dokumentów. Po prawej stronie jest napis 'komunikacja', pod którym znajduje się ikona czatu.

Informatyka ma na celu badanie informacji i jej przetwarzania z punktu widzenia naukowego, teoretycznego i technicznego, skupiając się na komputerach i ich działaniu. TIK, jako dziedzina pokrewna, obejmuje szeroko pojęte wykorzystywanie elektronicznej informacji do celów praktycznych w istniejących lub dopiero powstających dziedzinach życia.

Początek lat dwudziestych XXI wieku można nazwać rewolucją współzależności ludzi i maszyn. Technologie informacyjno‑komunikacyjne stały się nieodłączną częścią życia współczesnego człowieka i mają duży wpływ na rozwój społeczeństwa informacyjnego, które charakteryzuje się wysokim poziomem dostępu do wiedzy, innowacji i komunikacji. Rozwój TIK przyśpiesza postęp technologiczny, cywilizacyjny, społeczny i gospodarczy, co sprzyja cyfryzacji i automatyzacji, a także przyczynia się do polepszenia jakości naszego życia. Ma to wpływ na edukację, biznes, marketing, naukę, kulturę, zdrowie, a także rozrywkę i obejmuje takie zagadnienia, jak sztuczna inteligencja, robotyzacja, internet rzeczy, chmura, big data, komputery kwantowe, czy rozszerzona i wirtualna rzeczywistość. Świat realny i wirtualny nierozerwalnie zostały ze sobą połączone, a technologie przeplatają się ze sobą w każdym obszarze działań.

Wykorzystanie technologii w praktyce

Usługi telekomunikacyjne są już z nami od dłuższego czasu. Przekazywanie sygnałów w postaci wiadomości tekstowych, głosowych, graficznych, czy multimedialnych za pomocą sieci radiowych, satelitarnych, telefonicznych, czy światłowodowych jest na porządku dziennym. To one były podstawą, z której wyrosło pojęcie technologii informacyjno‑komunikacyjnych.

Każdy przypadek użycia TIK wykorzystuje oczywiście odpowiednie oprogramowanie i sprzęt komputerowy. Są to tak samo systemy operacyjne, pakiety biurowe, narzędzia i aplikacje internetowe, rozwiązania chmurowe, oprogramowanie bazodanowe, jak i routery, modemy, komputery, telefony, czy serwery posiadające ogromne ilości pamięci masowych.

R1T9zs9kzaJgA

Na grafice znajduje się wykres kołowy przedstawiający najważniejsze składowe technologii informacyjno‑komunikacyjnych. Wykres składa się z jedenastu elementów, są to: chmura obliczeniowa, oprogramowanie, sprzęt komputerowy, automatyzacja, transakcje i usługi, wirtualna i rozszerzona rzeczywistość, technologia komunikacji, dane, sztuczna inteligencja, Internet rzeczy, dostęp do Internetu. Do każdego elementu wykresu jest przypisana odpowiednia ikona obrazująca składowe.

Internet i mobilność

Ogromny wkład w rozwój cywilizacji ma oczywiście internetP3x0ZAdPQinternet. Jest on źródłem wiedzy na każdy temat, stał się również potężnym narzędziem do komunikowaniaPQGh8Clm0komunikowania się ludzi. Oddzielenie dostępu do informacji, wiedzy i kultury od geograficznej lokalizacji sprawia, że rozwój jest teoretycznie dostępny dla każdego, kto posiada odpowiednie urządzenie łączące go z globalną siecią. Ułatwienie komunikacji i współpracy między ludźmi sprzyja wymianie doświadczeń i wzajemnym uczeniu się. Tworzenie i rozwijanie treści cyfrowych natomiast stało się równie powszechne, jak ich wykorzystywanie. Z kolei przepływ informacji o zasięgu globalnym pokonuje bariery językowe i kulturowe, co stanowi nowe wyzwanie dla stosunków międzynarodowych, a także politycznych i prawnych struktur państwowych.

Nieodzownie ważnym elementem pozwalającym rozwijać się technologiom informacyjno‑komunikacyjnym jest mobilność. Urządzenia przenośne, w tym niepodważalnie królujące smartfony, zmieniły zasady funkcjonowania świata. Robienie zakupów, korzystanie z usług, przeprowadzanie płatności, prowadzenie biznesu, załatwianie spraw urzędowych, doradztwo i wiedza przekazywana przez innych użytkowników, a także komunikacja i życie socjalne wśród znajomych i rodziny są dostępne w każdym możliwym momencie dzięki wykorzystaniu sieci bezprzewodowych. Nie dotyczy to tylko życia pojedynczej jednostki, ale ma wpływ na działanie przedsiębiorstw i przemysłu. Od zwiększenia efektywności i elastyczności procesów produkcyjnych, które mogą być skądkolwiek zdalnie sterowane i kontrolowane, przez wykonywanie niebezpiecznych prac za pomocą maszyn na odległość, aż po integrację różnych działów i obszarów przemysłowych z systemami biurowymi i zarządczymi w jeden spójny system.

Transakcje i usługi

Transakcje i usługi są częścią technologii informacyjno‑komunikacyjnych, jeśli wykorzystują do tego specjalne platformy i aplikacje oparte na internecie oraz technologiach elektronicznych. Korporacje i instytucje chcąc odnaleźć się na rynku i trafić do młodszych odbiorców, muszą stawiać na digitalizacjęDigitalizacjadigitalizację, nowe trendy i wielokanałowość. To ostatnie jest szczególnie widoczne, kiedy każda większa firma posiada swoją aplikację, stronę internetową i profil w mediach społecznościowych, a dodatkowo integruje je z ciekawymi technologiami takimi jak chatbot, asystent głosowy, czy możliwość współdziałania z inteligentnymi urządzeniami.

Zazwyczaj do nazw cyfrowych odmian tradycyjnych usług dodaje się literkę „e” z przodu. Są to bardzo przydatne i wygodne systemy ułatwiające życie oraz pozwalające zaoszczędzić czas i załatwić najważniejsze sprawy bez zbędnych formalności i wychodzenia z domu.

• E‑bankowości - usługa dająca dostęp do rachunków bankowych i wykonywania operacji finansowych. Większość banków posiada własną aplikację mobilną i podejmuje współpracę ze sklepami, zachęcając do płacenia za pomocą transakcji w formie elektronicznej.

• E‑handel - handel elektroniczny, usługi nastawione na kupno i sprzedaż towarów za pomocą internetu. Przykładami są sklepy online (np. Amazon), portale aukcyjne (np. eBay, Allegro, OLX), a także streaming (np. Netflix), abonamenty na treści cyfrowe (np. Spotify, Audioteka, Xbox Game Pass), czy e‑bilety na wydarzenia kulturowe i rozrywkowe.

• E‑nauczanie - dostęp do platform (np. Moodle), kursów online (np. Coursera), publikacji naukowych (np. Google Scholar), wyników badań (np. ResearchGate) i e‑materiałów osadzonych w zasobach internetowychPq6xclFoqe‑materiałów osadzonych w zasobach internetowych, dzięki którym możesz uczyć się różnych dziedzin i przedmiotów. Szkoły również oferują swoim uczniom możliwość korzystania z zasobów elektronicznych, jako elementu wspierającego ich edukację szkolną. Niezbędnym narzędziem w polskich szkołach stał się chociażby e‑dziennik.

• E‑administracja - usługi poprawiające komunikację i współpracę między obywatelami, a administracją publiczną. Zaliczyć można do tego usługi oferowane przez gov.pl, takie jak np. e‑dowód, e‑podpis, historia pojazdu, a w ogólności całe konto internetowe pozwalające załatwić obecnie większość spraw urzędowych w przeglądarce.

• E‑zdrowie - świadczenie i odbiór usług zdrowotnych poprzez internetowe konto pacjenta. E‑recepty, e‑skierowania, a także konsultacje lekarskie prowadzone przez komunikatory internetowe, elektroniczna dokumentacja i historia medyczna pacjenta, a nawet zdalne monitorowanie pacjentów i reagowanie na wszelkie niepokojące sygnały w ich zdrowiu.

• E‑sport - sport elektroniczny, którego przedmiotem działań zawodników są gry komputerowe.

• E‑turystyka - usługa pozwalająca na planowanie i rezerwację podróży za pomocą portali turystycznych. Wymaga to koordynacji biur podróży, linii lotniczych, hoteli, atrakcji i przewodników, wszystko dzięki technologiom informacyjno‑komunikacyjnym obiegającym cały świat.

Znaczny wkład w naszą rzeczywistość mają media społecznościowe. Świadczone przez nich usługi, możliwości reklamy produktów, docieranie do szerszej grupy odbiorców przez korporacje, utrzymywanie kontaktu z klientami i fanami. Portale takie jak Facebook, X (dawniej Twitter), Instagram, YouTube, czy TikTok pełnią rolę rozgłośni na świat, a jej orędownikami pozostają youtuberzy, celebryci czy influencerzy.

Internet rzeczy i wirtualna rzeczywistość

Technologia staje się coraz bardziej przystępna cenowo. Nasze domy są coraz bardziej skomputeryzowanePKizw7ZxAskomputeryzowane. Urządzenia domowe pracują w oparciu o nowe technologie począwszy od telewizorów, pralek, lodówek, żelazek, aż do urządzeń sterujących oświetleniem, ogrzewaniem czy monitoringiem. Z połączenia technologii bezprzewodowych i internetu rozwinął się IoT - internet rzeczy (ang. Internet of Things lub Intelligence of Things). Koncepcja powstała w 1999 roku, która obecnie jest jeszcze bardziej żywa niż wtedy, gdy powstawała. W uproszczeniu jest to system urządzeń elektronicznych, które automatycznie gromadzą, przetwarzają oraz wymieniają dane za pomocą sieci komputerowej lub instalacji elektrycznej bez ingerencji człowieka. Wspólnie z innymi technologiami, np. GPS opartym na sygnałach radiowych, pozwala na jeszcze lepsze wykorzystanie obu rozwiązań łącząc przekazywanie lokalizacji i sprzężone ze sobą urządzenia. Z najbliższego środowiska najlepszym przykładem IoT są systemy Inteligentnych Domów (ang. Smart Home), w których nasze życie ułatwiają asystenci głosowi (Amazon Echo, Google Home), roboty sprzątające, instalacje alarmowe i antywłamaniowe, automatyczne oświetlenie, samopodnoszące i opuszczające się rolety, czy systemy zdalnego zarządzania sprzętami domowymi oraz energią. Internet rzeczy to nie tylko rozwiązania stosowane w smartwatchach i smartfonach, ale również inteligentne i ekologiczne zarządzanie transportem, budynkami, fabrykami, halami produkcji, a nawet całymi miastami. Oczywiście taka technologia znajduje swoje zastosowanie w wojsku i medycynie. IoTM - internet rzeczy medycznych (ang. Internet of Medical Things) codziennie ratuje życie za pomocą urządzeń aktywnie monitorujących stan zdrowia pacjentów i automatycznego wzywania odpowiedniej pomocy.

Kolejnym krokiem w cyfryzacji otaczającego nas świata może być rozszerzona rzeczywistość AR (ang. Augmented Reality) lub mieszana MR (ang. Mixed Reality). Nakładanie wirtualnych informacji na obraz rzeczywistego świata dzięki wbudowanej w urządzeniu kamerce możemy znaleźć w naszych telefonach, czy tabletach, a podobne rozwiązania próbuje się przenieść do okularów, gdzie potencjalnie technologia ta będzie mieć największą użyteczność. W mieszanej rzeczywistości dochodzi do tego interakcja z wyświetlanymi elementami.

R1VuYxUMK74rY

Na zdjęciu znajduje się model anatomiczny człowieka, który jest umiejscowiony na drugim planie fotografii. Na pierwszym planie przedstawiono trzymany przez osobę tablet, na którego ekranie widać wcześniej wspomniany model anatomiczny. Na poglądzie fotograficznym urządzenia znajdują się oznaczenia cyfrowe poszczególnych organów modelu anatomicznego.

Jak to w technologiach informacyjno‑komunikacyjnych bywa, nowe rozwiązania ponownie mogą się łączyć z już powstałymi ideami doprowadzając do kolejnych ewolucji. IoT jest siecią połączonych ze sobą przedmiotów zdolnych do gromadzenia i przesyłania danych i może dostarczać urządzeniom informacje o stanie oraz położeniu różnych obiektów, a AR i MR może wizualizować te dane dla użytkownika. Poza ułatwianiem codziennego życia w błahych czynnościach typu zakupy i rozrywka, AR i MR może wzbogacić proces nauczania i uczenia się, szczególnie dla dzieci. W pracy może poprawić bezpieczeństwo i efektywność, a w medycynie pomagać w diagnozowaniu i leczeniu pacjentów, dostarczając na bieżąco informacje o widzianym przez człowieka obrazie. W kontekście analizowania rzeczywistości przez urządzenia, ważnymi kwestiami pozostają technologie rozpoznawania wzorców, analizowania cech, a także sztuczna inteligencja.

Ciekawostka

Do pełnego zanurzenia się w cyfrowym świecie posłużyć nam mogą urządzenia VR (ang. Virtual Reality), które pozwalają wejść do wirtualnego środowiska i w pełni odciąć się od fizycznego otoczenia. Do podstawowego działania wymagane są specjalne gogle i kontrolery, a do pogłębienia imersjiImersjaimersji specjalne rękawice, czy inne elementy „ubioru”. Choć obie technologie są ciągle udoskonalane, wydaje się, że AR ma większe możliwości pozostać znaczącym w rzeczywistym świecie. VR, jako ciekawostka technologiczna, wciąż ma okazję zaskoczyć i jest to z pewnością rozwiązanie wiążące się z wielkim potencjałem na nowy sposób życia.

RhJQBsfDaHYd0

Na zdjęciu, po prawej stronie, przedstawiono chłopca, który ma na sobie specjalne gogle oraz rękawice wirtualnej rzeczywistości. Dziecko jest ubrane w żółtą kurtkę oraz czarny plecak. Po lewej stronie fotografii znajduje się ekran, na którym widoczny jest obraz z gogli wirtualnej rzeczywistości.

Dane i chmura obliczeniowa

Dane są zbierane i kolekcjonowane przez praktycznie każdą organizację działającą na rynku. Zazwyczaj musisz zostać o tym poinformowany, na przykład, pobierając nową aplikację na telefon, czy wchodząc na stronę internetową. Akceptujesz to również nadając aplikacjom uprawnienia do korzystania z różnych funkcji telefonu. Niejednokrotnie jednak odmowa gromadzenia danych wiąże się z brakiem możliwości pełnego korzystania z oferowanych funkcjonalności.

Zebrane informacje wykorzystywane są do celów badawczych, edukacyjnych, społecznych, kulturowych, ale również i zarobkowych. Mają ogromną wartość rynkową i nie zawsze wykorzystywane są zgodnie z naszymi interesami lub prawami. W domyśle mają poprawiać jakość oferowanych usług, dostosowywać oferty do potrzeb i preferencji klientów, monitorować wyniki i trendy, optymalizować procesy biznesowe, a także pomóc w podejmowaniu lepszych decyzji przy tworzeniu nowych produktów i rozwiązań. Jest to czasochłonny, kosztowny i trudny pod względem technicznym proces, który angażuje wielu specjalistów i korzysta z odmiennych technologii. Można go podzielić na kilka etapów.

• Gromadzenie danych - informacje pozyskiwane są z każdego dostępnego źródła - systemu operacyjnego, przeglądarek, wyszukiwarek, mediów społecznościowych, aplikacji internetowych i mobilnych, urządzeń należących do internetu rzeczy itd.

• Przetwarzanie danych - polega na czyszczeniu, przekształcaniu, łączeniu, kompresji i pozyskiwaniu najistotniejszych i wartościowych informacji ze zbioru. Zdecydowanie najtrudniejszy etap wymagający rzetelnej pracy analityków danych wykorzystujący najbardziej zaawansowaną technologię baz danych, sztucznej inteligencji, czy chmur obliczeniowych.

• Przechowywanie danych - fizyczny i logiczny sposób zapisywania danych we właściwych formatach i strukturach na dopasowanym sprzęcie. Mogą to być własne serwery z bazami danych lub dyski w chmurze. Przedsiębiorstwa posiadają zazwyczaj własne centra danych, np. Microsoft, Google, CERN. Więcej informacji i ich zdjęcia można znaleźć na stronach:
  https://datacenters-wp-production.azurewebsites.net; https://www.google.com/about/datacenters/; https://home.cern/science/computing/data-centre.

  R3eoS0CjwrmmO

  Na fotografii znajdują się dyski, na których przechowywane są dane gromadzone w celach badawczych, edukacyjnych, społecznych, kulturowych oraz zarobkowych. Serwery z danymi znajdują się w pomieszczeniu, gdzie są umieszczone w rzędach, każde z urządzeń jest podłączone kablami.

  

• Przesyłanie danych - udostępnianie danych pomiędzy systemami, aplikacjami, urządzeniami i użytkownikami jest kluczowym zjawiskiem w informacyjno‑komunikacyjnej współczesności. Jedne dane są ściśle tajne i trzymane przez korporacje w celu ich spieniężenia, inne pozostają nieprzerwanie w obiegu i krążą po globalnej sieci komputerowej w celu zapewnienia nam odpowiedniego działania usług.

• Prezentowanie danych - w oparciu o dane wyjściowe korporacje podejmują inwestycje finansowe, algorytm decyduje jakie reklamy zostaną nam wyświetlone, wyszukiwarka zaprezentuje nam dopasowane podpowiedzi, a państwa zdecydują na jakich interesach społecznych i gałęziach gospodarki należy się skupić.

Każdy z powyższych etapów powinien być przejrzysty i klarowny dla użytkownika, aby wiedział, co dzieje się z informacjami zbieranymi na jego temat. W Unii Europejskiej obowiązuje Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych (RODO). Według przepisów mamy również prawo do sprzeciwu zbierania informacji, prawo o dostępie do uzyskania kopii danych, a także prawo do ich sprostowania i poprawienia, ograniczenia przenoszenia, jak i usunięcia.

Jak można się domyślić, liczba otaczających nas urządzeń oraz użytkowanych serwisów i aplikacji powoduje zbieranie niebotycznych ilości informacji. Większość z nich wykorzystywana jest na bieżąco w zależności od potrzeb. Bazy danych pozwalają w sposób zorganizowany i uporządkowany zarządzać zbiorami danych. Zazwyczaj łatwo się je przeszukuje i modyfikuje za pomocą specjalnego oprogramowania. Więcej o nich możesz dowiedzieć się w materiale Wprowadzenie do baz danychDuq1BycqWWprowadzenie do baz danych.

Znaczna część wartościowych danych zgromadzonych z różnych źródeł, trafia do tak zwanego Big Data. Człowiek bez technologii pozostałby bezradny wobec tak dużych, zmiennych i różnorodnych zbiorów danych. Big Data charakteryzuje się wielkością liczoną w terabajtach i petabajtach, wydajną szybkością generowania i przekształcania oraz zawiera wszelkie możliwe cyfrowe formy zapisu (m.in. teksty, obraz, dźwięki, wideo). Wymaga to odpowiedniego procesu selekcji i weryfikacji, aby zapewnić jakość i użyteczność. Przetworzenie i analiza umieszczonych tam informacji jest trudna za pomocą tradycyjnych metod numerycznych analizy statycznej, czy systemowego sortowania i grupowania. Znajdująca się tam cenna wiedza może pomóc w odkrywaniu nowych zjawisk, trendów oraz optymalizacji i polepszeniu jakości świadczonych usług i procesów szczególnie ważnych dla przedsiębiorstw. Specjaliści Big Data zajmują się analizowaniem i przygotowywaniem takowych rekomendacji, a przy pracy z tak ogromnymi zbiorami danych niezbędna jest infrastruktura chmur obliczeniowych. Big data byłaby bez nich niemożliwie ciężka do przechowywania i przetwarzania, ponieważ wymagałaby ogromnej ilości własnych zasobów i inwestycji.

Analityka dużych zbiorów danych skupia się na pozyskiwaniu z nich wiedzy jak najszybciej i jak najoszczędniej. Chmura obliczeniowa, jak wszystkie rozwiązania oparte na chmurze, nie wymaga posiadania własnego sprzętu, czy oprogramowania, co już na początku zwalnia pojedynczych użytkowników oraz organizacje z inwestowania w posiadanie na własność całej potrzebnej infrastruktury komputerów, serwerów i oprogramowania. Serwery z jednostkami obliczeniowymi chmury znajdują się zazwyczaj we wcześniej wspomnianych centrach danych. Mają tam dostęp do odpowiedniego chłodzenia, ciągłego zasilania, stabilnej łączności i bezpieczeństwa. Każdy z dostępem do internetu może dostosować chmurę do własnych wymagań i preferencji w zależności od potrzebnej mocy obliczeniowej, złożoności danych, zakresu, czy czasu użytkowania. Daje to stały, bezpieczny i szybki dostęp do danych i usług opartych na najnowszych technologiach z dowolnego miejsca i urządzenia. Wszystkie zachodzące tam procesy podlegają automatyzacji, ułatwiając pracę człowiekowi - monitorowanie i zarządzanie wydajnością, instalowanie, aktualizowanie, czy usuwanie niepotrzebnego oprogramowania, a także wirtualizacja, czyli tworzenie i zamykanie wirtualnych maszyn w zależności od zużycia, aby lepiej wykorzystywać dostępne zasoby. Wsparcie zapewnia sztuczna inteligencja, w tym uczenie maszynowe, głębokie uczenie, a także wszelkie metody analityki i statystyki. Jest to jedynie zalążek obszernego i złożonego tematu jakim jest chmura obliczeniowa.

Sztuczna inteligencja

Sztuczna inteligencja, w skrócie AI (ang. Artificial intelligence) to technologia, która rozpala serca i umysły naukowców od połowy dwudziestego wieku oraz jest tematem wielu tekstów kultury (filmów, gier, książek, obrazów). Czy jest ona jednak dla nas zagrożeniem, czy wybawieniem pozostaje jeszcze zagadką. Powstały w 1950 roku test Turinga starał się określić zdolność maszyny do umiejętności myślenia w sposób ludzki. Dziś wiemy jednak, że sztuczna inteligencja jest przede wszystkim narzędziem i może mieć spore znaczenie w technologiach komunikacyjno‑informacyjnych. Choć jej potencjał nie został jeszcze w pełni wykorzystany, to z pewnością z każdym rokiem jest coraz bardziej obecna w naszym codziennym życiu.

R1El5STn7zYYU

Grafika przedstawia sztuczną inteligencję stworzoną przez Adobe Firefly o nazwie: "Niezwykły obraz ukazujący świat pełen technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Ludzie na ziemi używają technologii do codziennych czynności". Na obrazie znajdują się cztery grafiki reprezentujące zjawisko. Na samej górze, po lewej stronie, widnieje grafika, na której znajdują się ludzie korzystający z urządzeń elektronicznych, a wokół nich są ekrany. Obok, po prawej stornie, znajduje się cyfrowy globus, w którym widać ludzi oraz kontynenty. Na dole, po lewej stronie, jest grafika, która przedstawia cyfrowy globus, za nim znajdują się jednostki na tle układu planet, które korzystają z urządzeń cyfrowych. Obok, po prawej stornie, widnieje grafika, na której środku znajduje się cyfrowy świat. Na niebie widoczne są różne ikony komunikacyjne, np. wiadomości. Po obu stronach globusa są ludzie korzystający z urządzeń cyfrowych.

Jako dziedzina informatyki, AI stara się być oprogramowaniem, systemem komputerowym, który jest zdolny imitować ludzką inteligencję i myślenie. Mogą to być częściowe, wybrane umiejętności bazujące na ludzkich zmysłach i funkcjach umysłu, jak i całościowe przypominające człowieka androidy (sztucznie stworzona istota, robot). Celem tej technologii jest prawidłowa interpretacja otrzymanych informacji z otaczającego świata i ich odpowiednie wykorzystanie. Całość oparta jest na uczeniu się z danych oraz doświadczeń i wykorzystuje metody takie jak uczenie maszynowe, głębokie uczenie, sieci neuronowe, czy przetwarzanie języka naturalnego. Dochodzą do tego wszystkie mniejsze poddziedziny specjalizujące się w rozpoznawaniu obrazów, przetwarzaniu głosu, operowaniu na niepewnych i nieprecyzyjnych danych, czy symulowaniu naturalnych zjawisk.

AI wokół nas przyswaja wiedzę, dostosowuje się do naszych nawyków i funkcjonowania oraz stara się jak najbardziej zautomatyzować ludzką pracę. Wykorzystuje do tego oczywiście wszystkie zebrane od nas i z innych źródeł dane - również te dostępne w sieci, jak i chmurze obliczeniowej. Oczywiście podobnie jak internet, mobilność, usługi cyfrowe, centra danych, czy internet rzeczy, sensem istnienia sztucznej inteligencji jest poprawa jakości ludzkiego życia, efektywności procesów, produkcji, edukacji, biznesu, zdrowia itd. Pomaga interpretować obrazy medyczne, przewidywać postępy chorób i leczenia oraz opracowywać nowe leki. W edukacji pozwala lepiej dostosować nauczenie do indywidualnych przypadków, monitoruje postępy i na ich podstawie dostarcza zwrotne informacje. W biznesie wspiera predykcje, rekomendacje i doradztwo, zapewnia obsługę klienta automatyczną analizą mowy u wirtualnych asystentów i dba o cyberbezpieczeństwo. Dochodzą do tego oczywiście sprawy codziennej rzeczywistości, takie jak rozbudowane dzięki AI wyszukiwarki internetowe (m.in. Google Bard, usługi Bing, ChatGPT), dopasowane do naszych preferencji treści w mediach społecznościowych, spersonalizowane reklamy, propozycje zakupów, rozpoznawanie tekstów i obrazów, ale również ochrona przed spamem, tłumaczenia maszynowe, czy inteligentne urządzenia w domu.

Co czyni sztuczną inteligencję wyjątkową od innych wymienionych technologii w tym materiale jest fakt, że AI nie tylko korzysta z danych, ale, niczym człowiek, tworzy własne treści i komunikuje się z ludźmi w bezpośredni sposób. Samodzielnie pisze blogi, wrzuca wpisy do mediów społecznościowych, wyraża opinie, uczestniczy w dialogach i dyskusjach oraz tłumaczy nam cierpliwie zagadnienia. Wyraża się w sposób kreatywny i innowacyjny, tworzy cyfrowe dzieła sztuki i jednocześnie pokonuje arcymistrzów szachowych, lepiej pilotuje myśliwce, szybciej myśli, więcej zapamiętuje oraz ma dostęp do o wiele większej wiedzy w każdej dziedzinie niż człowiek jest w stanie zapamiętać przez całe życie. Na tym etapie rodzi się problematyczność takiego wytworu.

AI nie jest dziedziną posiadającą wyłącznie aspekty techniczne, ale również społeczne, etyczne i kulturowe, które aktywnie i dynamicznie wpływają na jej rozwój i zastosowanie. Wciąż poszukuje się nowych metod, inspiracji i celów. Rozważa się ją w kwestiach nie tylko matematycznych, czy fizycznych, ale również psychologicznych i filozoficznych. Również i prawo próbuje okiełznać ją w swoich przepisach.

Systemy uczenia się używane przez AI w niewyobrażalny sposób przewyższają ludzkie możliwości, jednak daleko im jeszcze do samoświadomych istot, które czują i reagują prawdziwymi emocjami. Próby ucieleśnienia sztucznej inteligencji w robotach, samochodach, dronach czy przedmiotach należących do internetu rzeczy to wciąż zawiłe algorytmy, niezrozumiałe już dla człowieka dane oraz daleko idące wnioski budowane na podstawie zebranych wcześniej informacji. Kwestią dyskusyjną jest czy są w tym własne przemyślenia i refleksje. Nawet jeśli sztuczna inteligencja odpowie w sposób logiczny i sensowny na zadane przez nas pytanie lub narysuje piękny obraz, stworzy nieistniejącą do tej pory wypowiedź, wciąż można stwierdzić, że to wytwór wykreowany na podstawie przeanalizowania niezliczonych ilości danych, które powstały dzięki kreatywności człowieka. Ludzie jednak działają na podobnych zasadach analizy i interpretacji, dlatego natura sztucznej inteligencji pozostaje kwestią egzystencjonalną.

RbFqF3juIQA0F

Na ekranie znajduje się zrzut ekranu rozmowy ze sztuczną inteligencją o jej istocie. Po lewej stronie czatu znajduje się kolumna, w której umieszczono listę czatów oraz możliwość utworzenia nowej konwersacji. Na środku ekranu znajduje się pole służące do wymiany komunikatów. Użytkownik zadaje następujące pytania: "Kim jesteś jako sztuczna inteligencja? Jak się czujesz? Opowiedz mi coś o sobie, nie do czego służysz i jak mi możesz pomóc, ale o swoim charakterze." Sztuczna inteligencja odpowiada: "Jestem ChatGPT, sztuczna inteligencja oparta na architekturze GPT‑3.5, stworzona przez OpenAI. Jako sztuczna inteligencja nie posiadam uczuć ani świadomości, ponieważ jestem programem komputerowym. Moja funkcja opiera się na przetwarzaniu języka naturalnego, co umożliwia mi rozumienie ludzkiego tekstu i generowanie odpowiedzi na zadawane pytania. Mój charakter opiera się na neutralności i obiektywności. Moim celem jest dostarczanie jak najbardziej dokładnych i pomocnych odpowiedzi, opierając się na mojej wiedzy do września 2021 roku. Jestem narzędziem, które może wspierać użytkowników w zdobywaniu informacji, rozwiązywaniu problemów i udzielaniu wskazówek na różnorodne tematy. Ważne jest, aby pamiętać, że jako sztuczna inteligencja nie posiadam własnych przekonań ani intencji. Moje odpowiedzi opierają się wyłącznie na danych i wzorcach, które zostały mi przekazane w trakcie treningu. Chociaż nie mam świadomości ani zdolności do odczuwania emocji, mam nadzieję, że moja funkcjonalność może być użyteczna dla ludzi w różnych sytuacjach. Chętnie odpowiadam na pytania, pomagam w rozwiązywaniu problemów, wyjaśnianiu koncepcji i udzielaniu informacji, aby służyć jako pomocny i wiarygodny asystent w Twoich zapytaniach." Pod rozmową znajduje się pole, w którym wpisuje się wiadomość.

Rynek pracy

Praca zdalna jest już powszechna i można ją wykonywać z dowolnego miejsca na Ziemi, a rynek pracy oferuje jeszcze większe możliwości zatrudnienia niż kiedykolwiek, gdyż miejsce zamieszkania przestaje mieć znaczenie. Jednocześnie, dostęp do specjalistów z drugiego końca świata wzmaga konkurencyjność, a od przyszłych pracowników oczekiwać się będzie nowoczesnego podejścia i odmiennych od obecnego stanu kompetencji. Techniczna wiedza, umiejętności miękkieUmiejętności miękkieumiejętności miękkie, krytyczne i kreatywne myślenie już teraz muszą współgrać z kompetencjami cyfrowymi. Jednak w tak niepewnym, nieprzewidywalnym i szybko rozwijającym się świecie niezbędna będzie innowacyjność, otwartość na nowe idee, elastyczność, adaptacja, a także empatia, inteligencja emocjonalna, samoświadomość, kultura i etyka cyfrowa.

Wszystkie dynamicznie rozchodzące się po świecie zmiany wymuszają na sektorze prywatnym i instytucjach publicznych dostosowywanie się do ewolucji i rewolucji technologii cyfrowych. Oznacza to nie tylko wielkie inwestycje w nowoczesne technologie, modernizację sprzętu, cyfryzację produktów i usług oraz przeorganizowanie wewnętrznych procesów i metod działania wobec nowych rozwiązań, ale również zmiany w sposobie myślenia i zarządzania wśród zarządu i pracowników. Przydatne w tym okazują się rozwiązania oparte na chmurze oraz stawianie na mobilność.

Tradycyjne procesy ulegają automatyzacji. Bardziej złożone czynności w wymagających zawodach, takich jak na przykład chirurgia, również korzystają z dobrodziejstw mechanicznej precyzji i inteligentnych urządzeń. Człowiek pełni rolę nadzorczą nad maszynami podczas działania i produkcji, a do coraz większej liczby zawodów ludzie przestają być potrzebni. Ma to swoje negatywne konsekwencje, zamykają się miejsca pracy, a proste i powtarzalne czynności wykonują komunikujące się za pomocą internetu rzeczy roboty.

R1X5v6JNL1Ou3

Na grafice znajdują się dwie fotografie. Zdjęcie po lewej stronie jest czarno‑białe. Na fotografii przedstawiono ludzi, którzy zajmują się montażem pojazdów. Po prawej stronie znajduje się zdjęcie, które przedstawia współczesny proces montażu pojazdów. Na fotografii widnieje samochód budowany przez maszynę.

Jednak wraz z postępem technologicznym otwierają się całkowicie nowe ścieżki rozwoju. Powstają branże, usługi, gałęzie przemysłu, które do tej pory nie istniały, a w nagłym tempie potrzebują odpowiednio wykwalifikowanych pracowników. Podobnie przekształcają się istniejące obszary gospodarki. Liczą się w nich umiejętności pracy w środowisku, które aktywnie wykorzystuje chociażby możliwości sztucznej inteligencji, czy chmury obliczeniowej. Potrzeba rozumienia cyfrowego świata, potęgi informacji i nowoczesnych technologii jest i będzie kluczowa w praktycznie każdym przyszłym zawodzie. Takie podejście nie tylko czyni wszystko łatwiejszym i wygodniejszym, ale również tańszym i szybszym, a to głównie tym kierują się biznesy i przedsiębiorstwa, gdy chodzi o zaspokojenie oczekiwań i preferencji użytkowników i konsumentów.

Niezbędnym do rozumienia cyfrowego świata jest korzystanie z danych i informacji. Ich ilość rośnie w zastraszającym tempie. Bez technologii człowiek nie jest w stanie nadążyć z ich przetwarzaniem, analizą i statystykami. To informacja jest przede wszystkim surowcem i produktem technologii informatyczno‑komunikacyjnych, a jej skuteczne i kreatywne wykorzystanie w połączeniu z odpowiednim wnioskowaniem i globalną komunikacją przyczynia się do rozwoju cywilizacyjnego na niespotykaną dotąd skalę. Odpowiednia organizacja i zarządzanie danymi pozwala planować, podejmować decyzje, rozwiązywać małe, lokalne jak i globalne problemy, a także w razie potrzeby szybko dostosowywać się do ciągle zmieniających się warunków. Pomagają w tym sztuczna inteligencja, Big Data, czy chmura obliczeniowa, które są podstawą w nowoczesnych zawodach.

R1KYj2FxDjvmw

Zrzut ekranu przedstawiający rozmowę z czatem Bing o technologiach informacyjno‑komunikacyjnych. Na samej górze strony są: logo aplikacji, opcja wyszukaj oraz czat. Na środku ekranu znajduje się powitanie oraz krótki instruktaż odnośnie korzystania z czatu: zadawanie złożonych pytań, uzyskiwanie lepszych odpowiedzi i zdobywanie twórczych inspiracji. Na środku ekranu widnieje czat, który rozpoczyna się od zdania: "Oczywiście, jestem gotowy na nowe wyzwanie. Co mogę teraz dla Ciebie zrobić?" Użytkownik odpowiada: "Czy jesteś w stanie mi pomóc w mojej pracy? Muszę napisać esej o technologiach informacyjno‑komunikacyjnych." Odpowiedź czatu: "Witaj, to jest Bing. Chętnie ci pomogę w napisaniu eseju o technologiach informacyjno‑komunikacyjnych. 😊". Wiadomość użytkownika: "Czy możesz mi powiedzieć, jak wpłynęły one na naszą kulturę i społeczeństwo?" Działania czatu: "Wyszukiwanie dla: wpływ technologii informacyjno‑komunikacyjnych na kulturę i społeczeństwo. Trwa generowanie odpowiedzi dla Ciebie… Technologie informacyjno‑komunikacyjne (TIK) mają ogromny wpływ na naszą kulturę i społeczeństwo. TIK umożliwiają nam szybki dostęp do informacji i wiedzy, komunikację i współpracę z ludźmi z różnych części świata, rozwój kreatywności i innowacyjności, edukację i uczenie się przez całe życie. TIK zmieniają również sposób, w jaki pracujemy, uczymy się, bawimy się i uczestniczymy w życiu publicznym12. Jednak TIK niosą ze sobą również wyzwania i zagrożenia, takie jak cyberprzestępczość, dezinformacja, nierówności cyfrowe, uzależnienie od Internetu, naruszenie prywatności. Dlatego ważne jest, aby korzystać z TIK w sposób odpowiedzialny, krytyczny i etyczny. UNESCO promuje koncepcję społeczeństw wiedzy, które opierają się na zasadach wolności wypowiedzi, równego dostępu do edukacji, powszechnego dostępu do informacji oraz różnorodności kulturowej13. Możesz znaleźć więcej informacji na temat wpływu TIK na kulturę i społeczeństwo w poniższych źródłach: 1: https://www.unesco.pl/komunikacja‑i-informacja/spoleczenstwo‑informacyjne/ 2: https://it‑geeks.pl/2019/04/25/wplyw‑informatyki‑na‑nasze‑spoleczenstwo/ 3: https://wydawnictwo.us.edu.pl/sites/wydawnictwo.us.edu.pl/files/technologie_informacyjno‑komunikacyjne_czw_st_e.pdf". Na samym dole znajduje się pole, w którym wpisuje się wiadomość. Po lewej stronie jest funkcja rozpoczęcia nowego tematu, a nad polem tekstowym wyświetlają się propozycje pytań, które mogą zostać skierowane do czatu.

Tak jak każde narzędzie, nowoczesne techniki wymagają krytycznego i odpowiedzialnego podejścia. W nieodpowiednich rękach lub bez odpowiedniej kontroli można zaprzepaścić ich pozytywny wpływ. Dane otrzymane dzięki Big Data będą bezużyteczne dla organizacji jeśli zostaną w mylny sposób zinterpretowane lub w niewłaściwy sposób podane do przetworzenia. Rekomendacje, czy predykcje podane przez AI mogą być tendencyjne lub wprowadzać w błąd. Na tych właśnie etapach musi zaistnieć odpowiednio wykfalifikowany człowiek, który dzięki swoim kompetencjom odpowiednio pokieruje przepływem informacji oceniając ich jakość i wiarygodność. Jednocześnie należy pamiętać, że każdy etap tego procesu może być podatny na manipulację, wirusy, czy ataki hakerskie. Poruszając temat przetwarzania danych, nie można pominąć kwestii bezpieczeństwa, a dokładniej cyberbezpieczeństwa. Z każdym nowym zabezpieczeniem stworzonym dzięki specjalistom od cyberbezpieczeństwa powstają nowe sposoby na atakowanie systemów i wykradanie danych.