RCVKLPFEHKTB2

Ilustracja przedstawia stronę 46 z komiksu Marjane Satrapi, pt. „Persepolis II. Historia powrotu”. Strona składa się z ośmiu pionowych scen, po cztery w dwóch wierszach, ukazujące przemiany fryzury głównej bohaterki, która samodzielnie obcina sobie włosy. W pierwszej scenie widzimy stojącą kobietę o długich czarnych włosach, która trzyma w rękach nożyczki. Nad nią znajduje się tekst oddzielony poziomą kreską: „I JAKBY TA NATURALNA NIEFOREMNOŚĆ NIE WYSTARCZAŁA, PRÓBOWAŁAM NOWYCH FRYZUR, DROBNE PRZYCIĘCIE Z LEWEJ.” W drugiej scenie kobieta ma już przycięte włosy z lewej strony, ale nie jest zadowolona z nowej fryzury. W trzeciej scenie kobieta przycina sobie prawą część włosów, nad nią znajduje się dymek: „A W TYDZIEŃ PÓŹNIEJ DROBNE PRZYCIĘCIE Z PRAWEJ.” W czwartej scenie kobieta stoi z przyciętymi włosami po obu stronach, a nad nią tekst: „WYGLĄDAŁAM JAK KOZETA W „NĘDZNIKACH”.” Piąta scena przedstawia kobietę z włosami postawionymi do góry na żelu. Nad sceną widoczny jest dymek: „WTEDY NASMAROWAŁAM SOBIE WŁOSY ŻELEM,” W piątek scenie widoczna jest kobieta z pomalowanymi oczami, a nad nią dymek: „DORZUCIŁAM KRECHĘ, KREDKĄ DO OCZU,” Przedostatnia scena przedstawia kobietę z biżuterią i dymek: „ODROBINKĘ AGRAFEK”. Ostatnia scena przedstawia kobietę ubraną w szalik. Obok niej widoczne są dwa dymki. Na górze dymek: „KTÓRE ZASTĄPIŁAM SZALIKIEM. MÓJ WYGLĄD STAŁ SIĘ ŁAGODNIEJSZY.” Dolny dymek: „ZACZYNAŁO TO JAKOŚ WYGLĄDAĆ.”

Spis treści:

1. Czym jest komiks?

2. Dymki komiksowe

3. Znaczenie obrazu

4. Spójność narracji

5. Onomatopeje

6. Pasek komiksowy

7. Komiksy jako rebusy. Znaki ikoniczne

8. Inspiracje komiksem

9. Już wiesz

10. Potrafisz

11. Słownik

Czym jest komiks?

RHXpFFNPH26AP

Ilustracja jest kartką z komiksu dla dzieci "Ada, Junior i Pirat". Rysunki wykonał Hubert Ronek, opatrzone są one dialogami w dymkach, rozmawiają dzieci i zwierzęta. Na pierwszym rysunku z lewej, dziewczynka o rudych włosach związanych w kucyki myje zęby. Trzyma szczoteczkę, na której jest dużo spienionej pasty do zębów. Z jej głowy wychodzi dymek z napisem: O rany, rzeczywiście! Na rysunku z prawej strony na górze napis: Następnego dnia w szkole... Rysunek przedstawia szkolną pracownię, w trzech rzędach siedzą dzieci. Przed nimi stoi nauczycielka, z jej ust wychodzi dymek z napisem: Nasze sposoby na oszczędzanie wody, proszę bardzo... Z ust dziewczynki siedzącej w drugiej ławce wychodzi dymek z napisem: Nie będę wylewała do zlewu wody po ugotowanych jajkach... Poczekam aż ostygnie i podleję nią kwiatki. Nauczycielka mówi: Bardzo dobrze! W ten sposób nie tyko oszczędzisz wodę, ale dodatkowo odżywisz rośliny minerałami, które zostały wypłukane z jajecznych skorupek. W następnym rzędzie znajdują się cztery rysunki, trzy przedstawiają twarze dzieci, ostatni nauczycielki. Pierwsze dziecko, chłopczyk w okularach podnosi palec, w dymku: Nie musimy marnować wody z naszego klasowego akwarium, kiedy będziemy ją wymieniać, możemy podlać szkolny ogródek. Drugie dziecko, to dziewczynka z kucykiem, która mówi: Świetny pomysł! Ta woda jest bogata w azot i fosfor, związki potrzebne każdemu organizmowi. Dobrze zrobią roślinom. Trzecie dziecko, to dziewczynka z rudymi kucykami, która mówi: A ja po prostu będę piła mniej wody! Ostatni rysunek przedstawia nauczycielkę, która mówi: O nie, kochanie. To nie jest dobry pomysł! Oszczędzać wodę, to wcale nie znaczy, że należy jej pić mniej! Po prostu nie trzeba jej marnować. Ostatni rysunek w rzędzie poniżej przestawia pokój dziewczynki z rudymi kucykami, która siedzi przy biurku i uważnie coś pisze. Obok, na podłodze siedzi pies i kot. Z lewej strony napis: Po powrocie do domu. Z prawej strony drugi napis: Pomysł Ady na oszczędzanie wody nie był trafny. Ada tak się tym przejęła, że postanowiła wymyślić jeszcze kilka innych sposobów i na dodatek wprowadzić je w życie. W prawym dolnym rogu rozmawia kot z psem. Kot mówi: Co ona robi? Pies odpowiada: Nie wiem, ale czuję, że to dotyczy także nas...

Komiks to historyjka obrazkowa z tekstem, w którym podstawowym elementem narracji jest kadr z obrazkami (zbiór kadrów tworzy planszę).
Tekst, dialogi, wypowiedzi oraz myśli  bohaterów komiksu, prezentowane są zazwyczaj tzw. dymkachdymek komiksowydymkach, dodatkowo tekst narratora wprowadza w temat, miejsce lub akcję.

Komiks należy do sztuk wizualnych związanych z rysunkiem.
Jest wyjątkowym gatunkiem sztuki ponieważ, podobnie jak książki, opiera się na słowie pisanym. Jednak w odróżnieniu od książki ilustrowanej, opowieści komiksowe powstają za pomocą obrazów sekwencyjnych, czyli obrazów celowo zestawianych obok siebie, które tworzą narrację i pozwalają zrozumieć odbiorcy jej sens.

W Polsce najdłużej ukazującym się komiksem jest seria Tytus, Romek i A’Tomek. Komiks ten został po raz pierwszy narysowany w 1957 r. przez Henryka Jerzego Chmielewskiego, który przybrał pseudonim Papcio Chmiel.
Zapoznaj się z fragmentem komiksu znajdującym się poniżej – dowiesz się, w jak nietypowy sposób jego bohater – Tytus de ZOO podziwiał w muzeum martwą naturęmartwa naturamartwą naturę.

R1JPVPDRQEPUT

Ilustracja przedstawia fragment komiksu Henryka Jerzego Chmielewskiego „Tytus, Romek i A`Tomek. Księga XVIII”. Ukazuje tytułowego Tytusa, który odwiedza muzeum sztuki. Bohater jest szympansem ubranym jak człowiek. Nosi różową koszulkę, brązową kamizelę i zielone spodenki. Grafika podzielona jest na pięć kadrów. Na pierwszym Tytus stoi przed obrazem Vermeera "Dziewczyna z perłą", który w komiksie został przedstawiony w uproszczonej wersji. Dzieło ukazuje kobietę z perłowym kolczykiem w lewym uchu. Postać ma na głowie turban. Po prawej, na ścianie wisi pejzaż. W dymku są słowa bohatera: Teraz należałoby się krzynę pożywić, chyba jest w muzeum jakaś smaczna martwa natura? W drugim ukazana jest głowa Tytusa i słowa: Nie wiecie, co to jest martwa natura? HI Hi! Jest to obraz, na którym artysta namalował martwe rzeczy np. popsuty telewizor, marchewkę, czajnik, zdechłego śledzia, świńską nóżkę... Na trzecim kadrze Tytus znajduje się przed martwą naturą z owocami, przedstawioną przez autora komiksu w uproszczonej wersji w stosunku do oryginału Pankiewicza. Nad nim pojawiają się nazwy owoców: ananas, banany, pomarańcze. Bohater odczytuje informację o obrazie: Artysta - Józef Pankiewicz - 1866 - 1940. Ale czy pięćdziesięcioletnie owoce będą jadalne? Na ostatnim slajdzie Tytus skacze w kierunku obrazu. Nad nim pojawia się napis SPRÓBUJĘ!

RTZPR5CHHLVLK

Ilustracja przedstawia stronę z komiksu Grzegorza Rosińskiego i Jeana Van Hammea „Thorgal Barbarzyńca”. Ukazuje dwóch mężczyzn na koniach, strzelających do zawieszonych na linkach dzbanów. Zbliżenie przedstawia dwie strzały, przebijające sznury i upadające dzbany, z których wylewa się płyn. Ostatni kadr ukazuje widok na odjeżdżających wojowników.

wróć do spisu treści

Dymki komiksowe

Opowiadanie obrazem nie oznacza, że tekst w komiksie nie jest ważny.
Przeciwnie – dopełnia to, czego nie można wyrazić obrazem.
Miejscem, w które wpisuje się komentarz słowny, jest dymek komiksowy.

Dymki komiksowe mogą przybierać różne kształty.
Teksty narratora umieszczane są w prostokątnych dymkach przy dolnej lub górnej krawędzi obrazka. W dymkach prostokątnych lub owalnych z charakterystycznym ogonkiem umieszczane są wypowiedzi bohaterów. 
Z kolei dymki w postaci chmurek prezentują myśli postaci.

R5M9E1CZ8K32N1

Ilustracja z komiksu. Ukazuje łysiejącego, przerażonego mężczyznę na żółtym tle, wskazującego przed siebie drżącym palcem. Jego usta są szeroko otwarte, a z jego skroni kapie pot. Obok niego znajduje się kanciasty dymek z tekstem: Gaga... Gagaga...

Za pomocą kształtu dymków można również wyrazić emocje bohaterów, np. poszarpany, przypominający gwiazdę dymek oznacza krzyk lub gniew.
Natomiast szept sygnalizowany jest za pomocą dymka o przerywanej krawędzi.

Najbardziej zróżnicowane są dymki o nieregularnym kształcie. Dymek na ilustracji obok ukazuje ogromne wzburzenie bohatera komiksowego.

R126LFXV28JO1

Rysunek przedstawia dwie kobiety, w blond włosach. Kobiety rozmawiają, w poszarpanych dymkach o nieregularnych kształtach przedstawione są wypowiedzi.

wróć do spisu treści

Znaczenie obrazu

Komiks jest rodzajem opowieści, w których historie są opowiadane za pomocą obrazów i tekstu. Jednak w komiksie to obraz przekazuje więcej informacji niż tekst. 
To na obrazach spoczywa główny ciężar opowieści, co dobrze pokazuje poniższa ilustracja.
Zauważ, w jaki sposób bez użycia słów umieszczonych w dymkach komiksowychdymek komiksowydymkach komiksowych została ukazana atmosfera niepokoju towarzysząca bohaterowi komiksu.

Ro1Q6H36yZU4x

Ilustracja przedstawia fragment komiksu Andreasa „Rork. Koziorożec”. Ilustracja zawiera osiem rysunków. Pierwsze cztery ukazują mężczyznę przy biurku, który najpierw uważnie przygląda się rozrzuconym na stole kartkom, następnie gasi światło. Na kolejnych czterech polach widać ciemności i tylko spoglądające oczy. Za oknem skrada się postać.

Dominujące znaczenie obrazu w komiksie czyni go podobnym do filmu.
W filmie również stosuje się określony układ kadrów budujących opowieść.
Na ilustracjach poniżej możesz zobaczyć kilka planów najczęściej stosowanych zarówno w filmie, jak i komiksie.
Plan (lub ujęcie) to zatrzymany w kadrze filmowym lub komiksowym fragment narracji ukazanej z jednego punktu widzenia, w określonym czasie i miejscu.

Kliknij na punkty wskazane na ilustracjach, a dowiesz się, jakie plany zostały  zastosowane.

Zapoznaj się ze znajdującym się poniżej fragmentem komiksu Grzegorza Rosińskiego i Jeana Van Hamme’aJean Van HammeJeana Van Hamme’a z serii ThorgalThorgalThorgal. Przyjrzyj się jej, a następnie rozwiąż ćwiczenie interaktywne.

R1U9Swemgku8K

Ilustracja przedstawia stronę z komiksu „ Thorgal . Zdradzona czarodziejka”. Ukazuje sześć rysunków. Na pierwszym znajduje się twarz zapłakanej kobiety o blond włosach i niebieskich oczach, która wypowiada imię Thorgala . Drugi przedstawia śnieżycę nad morzem. Widać urwisty brzeg i  skałę w kształcie maczugi. Do niej przywiązano łańcuchami człowieka, który klęczy po kolana w wodzie. Na trzecim, na tle śnieżycy na morzu, na którym majaczy odpływający w dal żaglowiec, znajdują się trzy kadry. Od lewej kadr przedstawiający twarz zakrwawionego Thorgala , kolejny kadr przedstawiający zapłakane oczy kobiety i ostatni kadr, to zbliżenie oczu Thorgala , który wypowiada imię dziewczyny Aaricia ... Poniżej kolejny kadr przedstawia plan pełny, na którym jest morze i padający śnieg. Na dole strony znajdują się dwa kadry, na pierwszym z lewej widać brzeg morza ujęty z góry i skałę, do której przywiązany jest Thorgal , nad nim latają dwie mewy. Ostatni kadr ukazuje klęczącego w wodzie, półnagiego Thorgala ze związanymi z tyłu rękoma. Ma zacięty wyraz twarzy, wypowiada słowa: Na pierścienie Mitgarda! Zbyt głupio tak zginąć!

wróć do spisu treści

Spójność narracji

Co znaczy: „spójna narracja”?
Chodzi o to, żeby czytelnik, analizując akcję komiksu kadr po kadrze, potrafił zrozumieć następstwo kolejnych zdarzeń.
Czasami autorzy komiksów potrafią zestawiać kadry w oryginalny sposób. W prezentowanej poniżej planszy z komiksu z cyklu „Koziorożec” Andreasa elementem łączącym poszczególne kadry w opowieść była zarysowana kartka papieru, która „wędrując” poprzez kolejne kadry – łączyła je w spójną całość.

R1XQS2O1BPB86

Ilustracja przedstawia fragment komiksu „Rork. Koziorożec”. Ukazuje piętnaście rysunków, po pięć w rzędzie. W pierwszym rzędzie znajduje się sekwencja zamalowania na kartce białych kratek szachownicy na czerwono, po czym dłoń wyrzuca ją przez okno. W rzędzie drugim ukazany jest upadek kartki na chodnik, która miota się pod stopami przechodniów, wpada pod koła samochodu i ląduje w kałuży. W trzecim rzędzie kartka podniesiona jest przez mężczyznę, który udaje się do mieszkania, którego ściana jest pomalowana w motywie znajdującym się na kartce.

Jednak niekiedy twórcy komiksów nie dbają o logikę narracji.
Pozostawiają czytelnikom duże pole do własnej interpretacji zdarzeń - tak jak w prezentowanej poniżej planszy. Trudno w niej doszukać się logicznego przebiegu zdarzeń.

R1NKZN3UGPMLV

Ilustracja przedstawia stronę z komiksu „Rozdział 5. Maligna. Do wewnątrz”. Ukazuje opowieść kobiety o przygodzie, która ją spotkała. Wypowiada ona słowa: „Spotkałam pewną dziewczynkę. Cierpiała. Uścisnęłam ją. Był tam mężczyzna, który widzi tęczę, i drugi, który widzi małych chłopców o krwawiących sercach, oraz pani, która ma czarodziejskie dzieci, i piszący człowiek”. Jeden ze stojących tyłem funkcjonariuszy mówi: „Wygląda na to, że przeżyłaś niezłą przygodę.” Drugi z nich wypowiada słowa: „Wygląda na to, że chyba mogła.” Postać w kolejnym kadrze mówi: „Może spotkało ją coś złego, skarbie. Chodź, położymy cię do łóżka”. Kobieta pyta ją: „Ta dziewczynka, mamo, czemu tak cierpiała?”. Następny kadr ukazuje zacienioną, pochyloną postać dziewczyny, wypowiadającej słowa: „Już dość czasu tam spędziłam”. Następne ujęcie to kobiece stopy z pomalowanymi na czerwono paznokciami i leżąca przy nich na podłodze prążkowana, czarno‑pomarańczowa rybka. Na rysunku pojawia się tekst: „Skończyłam z tym”. Kolejny kadr to otwarte dłonie, na których znajduje się rybka oraz tekst: „Jestem wolna”. Kolejny rysunek przedstawia moment wyrzucenia rybki przez okno. Widoczne jest fioletowe okno, dłonie i rybka. Scenie towarzyszy zimowa pogoda, pada śnieg. Kolejne kadry ukazują rybkę, która zmienia się w ptaka i odlatuje. Ostatni rysunek zawiera wyjaśnienie znaczenia historii. Na rysunku ukazującym wylatującego z okna ptaka pozostawiającego za sobą tęczę, znajduje się komentarz: „Usłyszałem język apokalipsy, teraz zaś powitam ciszę.”

wróć do spisu treści

Onomatopeje

Komiks określa się jako sztukę niemą. Zadaniem rysownika jest wizualne ukazanie nie tylko wypowiedzi postaci, lecz także wielu innych informacji na temat przedstawianego świata, np. występujących tam dźwięków.

RSLAKMR6NQEAE

Ilustracja z komiksu ukazuje mężczyznę, w którego twarz zostaje rzucona ryba. Uderzenie sygnalizuje wyraz dźwiękonaśladowczy „PLASK!”, linie obrazujące rzut oraz odchodzące od twarzy mężczyzny krótkie kreski.

Do komunikowania dźwięków służą w komiksie onomatopeje, czyli wyrazy dźwiękonaśladowcze. Są to opracowane graficznie wyrazy imitujące swym brzmieniem określone zjawisko albo dźwięki wydawane przez jakiś przedmiot. W komiksie onomatopeje mają za zadanie pomóc czytelnikowi lepiej wyobrazić sobie ukazywaną sytuację lub nastrój sceny.

Dla zainteresowanych

Autorzy komiksów, dążąc do sugestywnegosugestywnysugestywnego oddania świata, w którym dźwięki następują bardzo szybko jedne po drugich, stosują liczne i zróżnicowane onomatopeje. Poniżej przedstawiono dwie stronice z komiksu Akira japońskiego rysownika Katsuhiro Otomo [czyt. katusziro otomo], które dobrze to obrazują.
Zwróć uwagę, że za każdym razem japoński rysownik, interpretując wizualniewizualnywizualnie określony dźwięk, szukał odmiennego rozwiązania graficznego dla stosowanej onomatopei:

• inaczej zilustrował gwałtownie rozsuwanych drzwi furgonetki,

• inaczej zilustrował  odgłos szybkiego „szorowania” opon samochodowych po nawierzchni drogi

• inaczej zilustrował dźwięk zderzenia samochodu ze ścianą.

R1DUQDG87L75F

Ilustracja z komiksu, w których znajdują się wyrazy dźwiękonaśladowcze, a w dymkach wypowiedzi bohaterów. Pojawiają się onomatopeje: odgłos silnika samochodu „KRIIIII” oraz szorowanie opon po jezdni „RAAK”, uderzenie stopy o pedał hamulca „POUTCH”, dźwięk zderzenia samochodu ze ścianą „KLAN”, odgłos gwałtownie otwieranych drzwi furgonetki „SRAAK”. W dymkach natomiast znajdują się: słowa kierowcy „NO TO JAZDA” oraz „ODWAL SIĘ” i „WSIADAĆ”, a także wyrażające przerażenie mężczyzny „OOO”, okrzyk kobiety otwierającej drzwi furgonetki „NO SZYBCIEJ!”, czy okrzyk jednego z mężczyzn „STRZELAĆ!” Kadry ułożone są nieregularnie, oddają w ten sposób dynamikę scen.

R1NQBC5LPRQQ8

Scena z komiksu przedstawia scenę wymijania przez samochód, leżącego na drodze mężczyzny, ujętą z góry. Kobieta w długich włosach, jedzie kabrioletem w nocy, ma włączone światła. Na drodze leży mężczyzna. Aby go ominąć kobieta musi wykonać gwałtowny skręt. Od maski samochodu do mężczyzny jest wpisane w półokręgu słowo: SKRĘĘĘĘĘĘĘĘĘĘĘĘĘĘĘT. Mężczyzna, którego kobieta minęła, wypowiada: Ufff....

wróć do spisu treści

Pasek komiksowy

Najkrótszą formą komiksową jest tzw. pasek komiksowy. Zazwyczaj składa się z trzech lub czterech kadrów.
W tych kadrach zawiera się cała historyjka i zazwyczaj kończy się zabawną puentąpuentapuentą. Przyjrzyj się zamieszczonemu niżej przykładowi takiej opowieści.

RGVC4XXQJ12TR

Ilustracja przedstawia fragment komiksu „Z archiwum Jerzego Wróblewskiego, t. 4. Przygody szeregowca Kromki”. Ukazuje żołnierza który wyraża swoje niezadowolenie z leżącego na ziemi kapelusza i kopie go. Pod kapeluszem znajdowała się cegła i żołnierz chwyta się za stopę, wykrzykując OUCH! Wyrzuca cegłę za mur. Na ostatnim rysunku ukazano żołnierza uciekającego przed mężczyzną, którego cegła uderzyła w głowę. Widać, że ma guza na głowie.

Twórz tradycyjnie!

RiARiLuGgw5eo

Zdjęcie przedstawia przybory plastyczne; z prawej strony w dużym zbliżeniu znajdują się kredki ułożone obok siebie, od zimnych do gorących kolorów. Po drugiej stronie - rozłożony komplet farb akwarelowych i a nad nim dwie ręce. Jedna wskazuje palcem farby, druga nabiera je pędzelkiem. Z brzegu wychyla się kilka pędzli w kubku. Na górnej krawędzi zdjęcia zostały dodane spływające do dołu farby, częściowo zasłaniające obraz.

RDC95JNC4MECG

Ilustracja przedstawia kadr komiksowy, który składa się z trzech obrazków. Na 1. widoczny jest mężczyzna o długim nosie i wielkich oczach, ma na sobie zielone ubranie; siedzi przy stole; w lewej dłoni trzyma ołówek, którego jeden koniec dotyka policzka; prawą dłonią przytrzymuje leżącą na stole kartkę; nad jego głową widać chmurkę, w której są trzy kropki. 2. obrazek przedstawia głowę tego samego mężczyzny, ponad nim znajduje się świecąca żarówka, otoczona dymkiem w postaci gwiazdy. 3. obrazek ukazuje tego samego mężczyznę, który siedzi bokiem przy biurku i pisze na kartce.

Dla zainteresowanych

Na ilustracji poniżej możesz zapoznać się z fragmentem najstarszego polskiego  komiksu.

RHXH5ZMHBGCQC

wróć do spisu treści

Komiksy jako rebusy. Znaki ikoniczne

Komiksy nazywa się rebusami, ponieważ czasami przypominają graficzne zagadki do rozwiązania. 
Niektórzy rysownicy, chcąc uatrakcyjnić swoje opowieści, próbują zaskoczyć czytelników oryginalnymi pomysłami.

Eliptyczne pominięcie

Takie myślenie o opowieściach obrazkowych zapoczątkował jeden z prekursorów komiksu, francuski grafik, Gustaw Doré stosując tzw. eliptyczne pominięcie – zabieg, który polega na tym, aby nie pokazywać czytelnikowi kluczowego zdarzenia i tym samym zachęcić go do domyślenia się, co w opowieści się wydarzyło.

Eliptyczne pominięcie służyło do wywoływania efektu komicznego. Była to przestrzeń zostawiona przez autora dla wyobraźni czytelnika.

Taki zabieg zastosował belgijski rysownik Morris, autor komiksu z serii „Lucky Luke”. Czytelnik nie widzi momentu pojmania bandytów w banku - jest zachęcany do tego, aby to sobie wyobrazić.

R19PJTQFKKA7S

Ilustracja przedstawia historyjkę z komiksu, na której trzej mężczyzn ucieka, krzycząc „Ratunku!”, na drugim obrazku widnieje dymek z napisem: „Dawaj kasę! Szybko!”, a na trzecim widzimy schwytanych mężczyzn na lasso.

Znaki ikoniczne

Zapoznaj się z animacją - spróbuj rozpoznać i policzyć wszystkie znaki, które się pojawią.

R1AkKYcBCh6y8

Animacja. Plansza z brązowym domkiem i tytułem „Spacer tropiciela”. Czarna postać z czarnym plecakiem, na głowie ma czarną czapkę z daszkiem. Niebo jest jasnoniebieskie. Postać porusza się po zielonej drodze. Postać mija brązowy duży dom. Następnie pojawiają się chmury na niebie, a nad postacią dymek, który symbolizuje myśli postaci, został w nim ukazany czarny parasol. Dalej postać mija przystanek autobusowy, na którym umieszczono prostokątny znak z niebieską obwódką, w środku na białym tle jest autobus. Obok znaku znajduje się szare, zadaszone miejsce, w którym można poczekać na przyjazd autobusu. Następnie postać przechodzi przez pasy dla pieszych na zielonym świetle. Dalej mija miejskie toalety, męską, która jest oznaczona trójkątem ustawionym do góry nogami i damską, która została oznaczona kółkiem. Następnie postać mija szary budynek z napisem zoo, zza którego widać długą szyję żyrafy. Następnie postać mija biały budynek kawiarni z szarym dachem, przy której ustawione są na zewnątrz stoliki i krzesła, a nad kawiarnią ukazany jest znak czarnej filiżanki kawy na białym tle, nad którą unoszą się trzy pofalowane linie mówiące o tym, że kawa jest ciepła. Następnie postać mija czarne ślady na drodze, a nad głową postaci pojawia się dymek z szarym ptaszkiem, dymek symbolizuje myśli postaci. Dalej takie same dwa ptaki ukazane zostały na jednym drzewie, a dwa kolejne na drugim. Plansza końcowa z napisami: scenariusz i realizacja Contentplus.pl, na zlecenie Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach projektu „E‑podręczniki do kształcenia ogólnego”, maj 2015.

Animacja. Plansza z brązowym domkiem i tytułem „Spacer tropiciela”. Czarna postać z czarnym plecakiem, na głowie ma czarną czapkę z daszkiem. Niebo jest jasnoniebieskie. Postać porusza się po zielonej drodze. Postać mija brązowy duży dom. Następnie pojawiają się chmury na niebie, a nad postacią dymek, który symbolizuje myśli postaci, został w nim ukazany czarny parasol. Dalej postać mija przystanek autobusowy, na którym umieszczono prostokątny znak z niebieską obwódką, w środku na białym tle jest autobus. Obok znaku znajduje się szare, zadaszone miejsce, w którym można poczekać na przyjazd autobusu. Następnie postać przechodzi przez pasy dla pieszych na zielonym świetle. Dalej mija miejskie toalety, męską, która jest oznaczona trójkątem ustawionym do góry nogami i damską, która została oznaczona kółkiem. Następnie postać mija szary budynek z napisem zoo, zza którego widać długą szyję żyrafy. Następnie postać mija biały budynek kawiarni z szarym dachem, przy której ustawione są na zewnątrz stoliki i krzesła, a nad kawiarnią ukazany jest znak czarnej filiżanki kawy na białym tle, nad którą unoszą się trzy pofalowane linie mówiące o tym, że kawa jest ciepła. Następnie postać mija czarne ślady na drodze, a nad głową postaci pojawia się dymek z szarym ptaszkiem, dymek symbolizuje myśli postaci. Dalej takie same dwa ptaki ukazane zostały na jednym drzewie, a dwa kolejne na drugim. Plansza końcowa z napisami: scenariusz i realizacja Contentplus.pl, na zlecenie Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach projektu „E‑podręczniki do kształcenia ogólnego”, maj 2015.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1AkKYcBCh6y8

Animacja. Plansza z brązowym domkiem i tytułem „Spacer tropiciela”. Czarna postać z czarnym plecakiem, na głowie ma czarną czapkę z daszkiem. Niebo jest jasnoniebieskie. Postać porusza się po zielonej drodze. Postać mija brązowy duży dom. Następnie pojawiają się chmury na niebie, a nad postacią dymek, który symbolizuje myśli postaci, został w nim ukazany czarny parasol. Dalej postać mija przystanek autobusowy, na którym umieszczono prostokątny znak z niebieską obwódką, w środku na białym tle jest autobus. Obok znaku znajduje się szare, zadaszone miejsce, w którym można poczekać na przyjazd autobusu. Następnie postać przechodzi przez pasy dla pieszych na zielonym świetle. Dalej mija miejskie toalety, męską, która jest oznaczona trójkątem ustawionym do góry nogami i damską, która została oznaczona kółkiem. Następnie postać mija szary budynek z napisem zoo, zza którego widać długą szyję żyrafy. Następnie postać mija biały budynek kawiarni z szarym dachem, przy której ustawione są na zewnątrz stoliki i krzesła, a nad kawiarnią ukazany jest znak czarnej filiżanki kawy na białym tle, nad którą unoszą się trzy pofalowane linie mówiące o tym, że kawa jest ciepła. Następnie postać mija czarne ślady na drodze, a nad głową postaci pojawia się dymek z szarym ptaszkiem, dymek symbolizuje myśli postaci. Dalej takie same dwa ptaki ukazane zostały na jednym drzewie, a dwa kolejne na drugim. Plansza końcowa z napisami: scenariusz i realizacja Contentplus.pl, na zlecenie Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach projektu „E‑podręczniki do kształcenia ogólnego”, maj 2015.

Swoistymi rebusami w komiksie są także znaki ikoniczneznaki ikoniczneznaki ikoniczne. Poniżej znajduje się kadr z komiksu z serii „Asterix”. Wypowiedź starożytnego Egipcjanina, który „mówi hieroglifami”, została zapisana znakami ikonicznymi, które wyjaśnia tłumacz.

R1CLQZVMHCF5E

Ilustracja przedstawia grupę osób. Po lewej stronie Egipcjanin, używając skomplikowanego kodu językowego, różnego od tego, którym posługują się inni rozmówcy, dyktuje tekst zapisywany dłutem na tablicy przez skrybę, siedzącego przy stoliku. W dymku znajdują się znaki ikoniczne: kwiatek, dwie wieże, łyżka i widelec oraz kieliszek i widelec. Mężczyzna tłumaczy Rzymianinowi: „Pyta, czy to na pewno jest oberża”, na co wojownik odpowiada: „Powiedz mu, że tak i niech poda swoje imię do rejestru”.

R1EFGSAL4PJEK1

Ilustracja przedstawia jednego z bohaterów komiksu o Asteriksie i Obeliksie. To mężczyzna o okrągłych rysach twarzy z zaplecionymi, rudymi warkoczami. Po obu stronach głowy znajdują się wykrzyknik i znak zapytania. Brwi ma podniesione, oczy w niewielkim zezie, wyrażające dezorientację. Stan bohatera podkreśla unoszący się nad głową hełm ze skrzydełkami.

Interpretując znaki ikoniczneznaki ikoniczneznaki ikoniczne w komiksie – czytelnik może samodzielnie odczytać emocje, które wyrażają postacie.

Przeanalizuj znaki ikoniczne komiksowych kadrów zamieszczonych na ilustracjach - obok i poniżej, a następnie rozwiąż ćwiczenie interaktywne.

R1TUF578APBHX

Ilustracja przedstawia tłum kobiet po lewej i mężczyzn po prawej. Widać, że narasta konflikt. Kobiety są złe, mają groźne miny, mężczyźni mają łagodne miny, widać, że nie bardzo rozumieją o co kobietom chodzi. Kobiety trzymają się pod boki i złowrogo patrzą na mężczyzn. Przed nimi stoi odwrócony tyłem do widza Asterix, nad którym unosi się jego hełm ze skrzydełkami. Nad bohaterem znajduje się dymek, w którym zamiast tekstu jest wykrzyknik.

ROK22DJZHCPKU

Ilustracja przedstawia fragment komiksu. Ukazuje tupiącego ze złości wojownika rzymskiego, który ma na sobie zbroję, hełm, a na to narzuconą pelerynę. Ma otwarte usta i wyszczerzone zęby. Jego twarz wyraża złość. Obok napis z prostokątnej ramce: Hegemon klął bardzo długo. Nad nim w chmurce zamiast napisów znajdują się znaki ikoniczne: miecz, piorun, topór, gwiazdy, trupia czaszka.

wróć do spisu treści

Inspiracje komiksem

Komiks jest inspiracją dla artystów, którzy komiksów nie tworzą, ale w swojej sztuce wykorzystują wątki komiksowe.
Tak było w przypadku amerykańskiego malarza Roya LichtensteinaRoya LichtensteinaRoya Lichtensteina [czyta: roja lichtensztajna] Artysta kopiował kadr wybranego komiksu i powiększał go do bardzo dużych rozmiarów, tworząc dzieło malarskie.
W galerii możesz zapoznać się z dokumentacją wystawy, na których zostały zaprezentowano prace artysty.

RqPQGuUx6taN8

Zdjęcie z galerii przedstawiające dzieło Roya Lichtensteina [czytaj:roja lichtensztajna] As I Opened Fire [czytaj: es aj ołpenyt fajer] Gdy otworzyłem ogień. Dwie postacie, stoją w galerii przed obrazami artysty. Na ścianie wiszą trzy obrazy. Pierwszy przedstawia fragment samolotu z kręcącym się śmigłem. Drugi fragment skrzydła, z którego wystrzeliwane są pociski. Trzeci jest zbliżeniem na pociski.

R1au66RCrv2Zk

Ilustracja przedstawia dzieło Roya Lichtensteina [czytaj:roja lichtensztajna] „ Whaam [czytaj: łom] !”, na którym po lewej stronie ukazany jest fioletowo‑biały samolot, a naprzeciwko w czerwono‑żółto‑białych płomieniach drugi. Do płomieni dołączony jest napis sugerujący dźwięk „Whaam” z wykrzyknikiem. Wszystkie elementy barwne otoczone są czarną linią konturu. Nad pierwszym samolotem znajduje się chmurką z tekstem, jak w komiksie.

Do estetyki komiksowej nawiązuje polski artysta Tomasz Barczyk, jego grafiki przypominają kadry komiksowe z wpisanymi wypowiedziami bohaterów.

RNaAtQL1vODMU

Czarno - biała ilustracja przedstawia kobietę, która ma założone słuchawki oraz mężczyznę trzymającego w dłoni telefon komórkowy. Dookoła nich widnieje napis po angielsku: „So what, painting is an excuse to listen really good music? Oh yeah.” (Więc co, malowanie jest pretekstem do słuchania naprawdę dobrej muzyki? O tak.)

RAuSE2jIEB4sB

Czarno - biała ilustracja przedstawiająca kobietę i mężczyznę, który są zwróceni ku sobie. Mężczyzna w ręku trzyma szklankę, a kobieta kieliszek. Dookoła nich znajdują się czarne litery układające się w zdania w języku angielskim: What and dont make you talk? (Co nie skłania cię do mówienia?) Yeah yes that's rea liy nice person.(Tak tak, to naprawdę miła osoba.)

wróć do spisu treści

Już wiesz:

• czym charakteryzuje się sztuka komiksu;

• jakimi środkami wyrazu posługują się autorzy w narracji  komiksu  (dominujące znaczenie obrazu, tekst w formie dymków, przerysowanie bohaterów, onomatopeje, znaki ikoniczne);

• co to jest onomatopeja:

• co to są znaki ikoniczne;

• jakimi ujęciami (planami) posługuje się komiks (plan ogólny, zbliżenie, duże zbliżenie);

• jak rozpoznać techniki rysunkowe i malarskie, którymi posługują się autorzy komiksów;

• że w sztuce współczesnej niektórzy artyści chętnie inspirują się komiksem, np.: Roy LichtensteinRoy LichtensteinRoy Lichtenstein, Tomasz Barczyk.

wróć do spisu treści

Potrafisz:

• czytać język komiksu, rozumiejąc przekaz i zastosowane środki wyrazu;

• wyjaśnić, co to jest onomatopeja;

• wyjaśnić, co to są znaki ikoniczne;

• opisać jakimi środkami wyrazu mogą posługiwać się twórcy sztuki komiksu;

• dostrzegać związki występujące pomiędzy różnymi dziedzinami sztuk plastycznych i sztuką komiksu;

• rozpoznać wybrane dzieła Roya LichtensteinaRoya LichtensteinaRoya Lichtensteina inspirowane komiksem;

• zaprojektować pasek komiksowy;

• rozpoznać styl artysty na podstawie wybranych przykładach komiksów.

wróć do spisu treści

Słownik

wróć do spisu treści

Źródła

• sjp.pwn.pl

• encyklopedia.pwn.pl

• Sztuka komiksu. Próba definicji nowego gatunku artystycznego, Czytelnik, Warszawa 1985 Krzysztof Teodor Toeplitz,

Bibliografia

• Andreas Rork*. Koziorożec*, Wydawnictwo Motopol – Twój Komiks, Tarnowskie Góry 2003.

• Janusz Christa, Kajko i Kokosz. Festiwal czarownic, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1984.

• Jean Van Hamme, Thorgal. Zdradzona czarodziejka, Wydawnictwo Korona, Warszawa 1991.

• Marek Misiora, Bibliografia komiksów wydanych w Polsce, Centrala, Poznań 2010.

• René Goscinny, Asterix legionista, Wydawnictwo Egmont, Warszawa 1999. 

• Tadeusz Baranowski, Skąd się bierze woda sodowa. I nie tylko, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1982.

Linki do e‑materiałów

• https://zpe.gov.pl/a/spotkanie-ze-sztuka–dziedziny-sztuk-plastycznych-cz-2/D14qpLtfJ

• https://zpe.gov.pl/a/czym-jest-komiks-cz-i/DVcsFQpxZ

• https://zpe.gov.pl/a/czym-jest-komiks-cz-ii/D12xS2UjD

• https://zpe.gov.pl/a/przedstawianie-ruchu-w-komiksie/Dgg4Tqzdv

• https://zpe.gov.pl/a/przedstawianie-uplywu-czasu-w-komiksie/D18DIpu1N

• https://zpe.gov.pl/a/logo-jako-znak-w-plastyce-projektuje-wlasne-logo/DYoMZtXvF

• https://zpe.gov.pl/a/zycie-wsrod-znakow-tworzymy-piktogramy/DdeIR4uT4

• https://zpe.gov.pl/a/co-kryja-znaki/DIRHGA6SV

• https://zpe.gov.pl/a/rola-znaku-w-plastyce-herb-mojej-miejscowosci/DDW7JY5JR

wróć do spisu treści