R15HTX6KGRCPX

Ilustracja przedstawia fotokolaż składający się z sześciu fotografii ułożonych w dwóch poziomych rzędach. Na fotokolażu znajdują się zdjęcia przedstawiające przykłady rzeźb od starożytności do współczesności. Są to rzeźby figuralne, na których znajdują się sylwetki mężczyzn lub kobiet oraz zbliżenie na dłonie -monumentalną rzeźbę pomnikową.

Spis treści

1. Od kiedy, gdzie i w jakim celu powstawały rzeźby?

2. Przykłady rzeźby prehistorycznej i starożytnej

3. Przykłady rzeźb w średniowieczu

4. Przykłady rzeźb w renesansie

5. Przykład rzeźby w baroku

6. Przykłady rzeźb w klasycyzmie

7. Przykłady rzeźb współczesnych

8. Już wiesz

9. Potrafisz

10. Słownik

Od kiedy, gdzie i jakim celu powstawały rzeźby?

RCw6jqk1fdeMN1

Ilustracja przedstawia paleolityczną rzeźbę „Wenus z Willendorfu” na czarnym tle. Figurka przedstawia kobiecą postać o bardzo wydatnym biuście, rozrośniętym brzuchu i krótkich nogach o silnie rozbudowanych udach. Rzeźbę wyróżnia ozdobna fryzura, przypominająca drobne loczki oraz wątłe, złożone na biuście ręce. Figurka wykonana jest z kamienia kredowego i pomalowana czerwoną ochrą.

W czasach prehistorycznych rzeźby służyły celom magicznym. Wierzono, że pomogą wyjednać lepsze plony albo płodność tak, jak na przykład paleolityczna figurka „Wenus z Willendorfu” [czytaj: wilendorfu].

Do dzisiaj wiele rzeźb pełni rolę związaną z kultemkultkultem religijnym. Możemy je podziwiać np.: w świątyniach, przydrożnych kapliczkach, ścianach budynków.

Rzeźby i płaskorzeźby mogą zdobić wnętrza albo ściany budynku, a także jego otoczenie.

Dziś najważniejszym zadaniem rzeźby jest realizacja twórczej wizji artysty, czyli ekspresja twórcza, chociaż wcześniejsze zastosowania nie zanikły. Formy rzeźb współczesnych mogą przybierać różnorodne i często niejednoznaczne kształty.
Zanim jednak zapoznasz się z przykładami dzieł współczesnych - warto sprawdzić, jakie formy rzeźb pojawiały się od prehistorii.

wróć do spisu treści

Przykłady rzeźby prehistorycznej i starożytnej

Na ilustracji poniżej są zestawione ze sobą dwie rzeźby: paleolityczna Wenus (ta sama, która znajduje się na ilustracji powyżej) oraz starożytna Wenus.
Zwróć uwagę, że posążek Wenus - znajdujący się z lewej strony jest niewielkich rozmiarów: rzeźba prehistoryczna jest około 20 razy mniejsza od posągu Wenus powstałego w starożytnej Grecji.

R5ZBKqjwMzaQu

Ilustracja przedstawia dwie fotografie w jednej linii w celu porównania ich wielkości: figurka paleolityczna jest 20 razy mniejsza od posąg greckiego. Z lewej strony znajduje się rzeźba „Wenus z Willendorfu” na czarnym tle. Figurka przedstawia kobiecą postać o bardzo wydatnym biuście, rozrośniętym brzuchu i krótkich nogach o silnie rozbudowanych udach. Rzeźbę wyróżnia ozdobna fryzura, przypominająca drobne loczki oraz wątłe, złożone na biuście ręce. Figurka wykonana jest z kamienia kredowego i pomalowana czerwoną ochrą. Fotografia z prawej strony przedstawia rzeźbę „Wenus z Milo”. Ukazuje posąg półnagiej bogini z szatą opuszczoną poniżej bioder. Lewą nogę ma wysuniętą, biodro przechylone w prawo. Rzeźba nie posiada rąk. Wzrok Wenus skierowany jest lekko w dół, a na jej twarzy pojawia się delikatny uśmiech.

Najstarsze rzeźby dotąd odnalezione, datuje się na lata pomiędzy około 40 a 8 tysięcy lat p.n.e. Wszystkie nazywa się „paleolitycznymi Wenus” (pochodzą z okresu paleolitu). Wykonywane były z wapienia, tufutuftufu, krzemienia, kości lub rogu.
Były niewielkie, liczyły od kilkunastu do dwudziestu paru centymetrów wysokości.
Ich uproszczona forma eksponowała biodra i piersi, co prawdopodobnie miało znaczenie magiczne, związane z kultemkultkultem płodności.

R13XBR9QBZTN1

Ilustracja interaktywna ukazuje posąg Ateny ustawiony na płaskim cokole, który ozdobiony został za pomocą złotych rzeźbień. Prezentują one postaci w długich szatach, jeden z mężczyzn próbuje utrzymać konia. Atena odziana jest w złotą, długą suknię. Na sukni, na wysokości piersi ukazane zostało zdobienie. Przedstawia ono głowę z wystawionym, czerwonym językiem. Na głowie Ateny znajduje się duży hełm, na którym znajduje się sfinks – lew z ludzką głową, po którego bokach znajdują się gryfy - zwierzęta z ciałem lwa oraz głową i skrzydłami orła. Kobieta patrzy przed siebie. W jednej dłoni trzyma posąg Nike – kobiety w złotym stroju wraz ze skrzydłami, która w dłoniach trzyma laurowy wieniec. Na tej samej dłoni Ateny znajdują się dwie złote bransoletki. Lewą rękę trzyma wzdłuż ciała, dłonią przytrzymując złotą tarczę. Obok tarczy znajduje się również złoty wąż. O ciało Ateny oparta została włócznia. Na cokole, przy posągu, stoi mężczyzna o ciemnych włosach ubrany w granatową koszulę oraz szare spodnie - swoim wzrostem sięga figurze do łydek, co świadczy o monumentalności dzieła. Pomieszczenie, w którym znajduje się dzieło jest jasne. Wokół dzieła znajdują się rzędy kolumn, które tworzą dwa piętra. Na ilustracji jest pięć punktów interaktywnych, po kliknięciu na które podświetla się część posągu i wyświetla dodatkowa informacja. 1. Zdobienia na hełmie. Podświetlony zostaje hełm nałożony na głowę Ateny. Hełm Ateny zdobiony jest sfinksem (mityczne stworzenie, przedstawiane zazwyczaj jako lew z ludzką głową), po którego bokach znajdują się gryfy (mityczne zwierzęta z ciałem lwa oraz z głową i skrzydłami orła). 2. Zdobienia na piersi. Podświetlone zostaje zdobienie na piersi Ateny. Na piersi Ateny znajduje się głowa Meduzy, w mitologii greckiej najmłodszej z trzech Gorgon (mitologicznych sióstr o przerażającym wyglądzie). 3. Posąg w ręce Ateny. Podświetlony zostaje posąg Nike. W dłoni Atena trzyma posąg Nike – bogini zwycięstwa. Posąg mierzy 177 cm, w dłoniach trzyma laurowy wieniec. 4. Tarcza Ateny. Podświetlona zostaje tarcza. W lewym górnym rogu ukazuje się fotografia prezentująca tarczę od frontu. Tarcza ozdobiona została złotymi rzeźbieniami. Lewa dłoń spoczywa na tarczy ze scenami walk bogów z gigantami (tzw. gigantomachia) oraz Greków z Amazonkami (tzw. amazonomachia); w centrum znajduje się otoczony wężami Erichtonios (w mitologii greckiej heros attycki, król Aten, syn Hefajstosa i Gai). Pod tekstem znajduje się ilustracja przedstawiająca zbliżenie na detale tarczy. 5. Cokół. Podświetlony zostaje cokół. Cokół dekoruje płaskorzeźbiony fryz ukazujący scenę stworzenia Pandory oraz przyglądającym się temu wydarzeniu 12 bogów.

Ilustracja interaktywna ukazuje posąg Ateny ustawiony na płaskim cokole, który ozdobiony został za pomocą złotych rzeźbień. Prezentują one postaci w długich szatach, jeden z mężczyzn próbuje utrzymać konia. Atena odziana jest w złotą, długą suknię. Na sukni, na wysokości piersi ukazane zostało zdobienie. Przedstawia ono głowę z wystawionym, czerwonym językiem. Na głowie Ateny znajduje się duży hełm, na którym znajduje się sfinks – lew z ludzką głową, po którego bokach znajdują się gryfy - zwierzęta z ciałem lwa oraz głową i skrzydłami orła. Kobieta patrzy przed siebie. W jednej dłoni trzyma posąg Nike – kobiety w złotym stroju wraz ze skrzydłami, która w dłoniach trzyma laurowy wieniec. Na tej samej dłoni Ateny znajdują się dwie złote bransoletki. Lewą rękę trzyma wzdłuż ciała, dłonią przytrzymując złotą tarczę. Obok tarczy znajduje się również złoty wąż. O ciało Ateny oparta została włócznia. Na cokole, przy posągu, stoi mężczyzna o ciemnych włosach ubrany w granatową koszulę oraz szare spodnie - swoim wzrostem sięga figurze do łydek, co świadczy o monumentalności dzieła. Pomieszczenie, w którym znajduje się dzieło jest jasne. Wokół dzieła znajdują się rzędy kolumn, które tworzą dwa piętra. Na ilustracji jest pięć punktów interaktywnych, po kliknięciu na które podświetla się część posągu i wyświetla dodatkowa informacja. 1. Zdobienia na hełmie. Podświetlony zostaje hełm nałożony na głowę Ateny. Hełm Ateny zdobiony jest sfinksem (mityczne stworzenie, przedstawiane zazwyczaj jako lew z ludzką głową), po którego bokach znajdują się gryfy (mityczne zwierzęta z ciałem lwa oraz z głową i skrzydłami orła). 2. Zdobienia na piersi. Podświetlone zostaje zdobienie na piersi Ateny. Na piersi Ateny znajduje się głowa Meduzy, w mitologii greckiej najmłodszej z trzech Gorgon (mitologicznych sióstr o przerażającym wyglądzie). 3. Posąg w ręce Ateny. Podświetlony zostaje posąg Nike. W dłoni Atena trzyma posąg Nike – bogini zwycięstwa. Posąg mierzy 177 cm, w dłoniach trzyma laurowy wieniec. 4. Tarcza Ateny. Podświetlona zostaje tarcza. W lewym górnym rogu ukazuje się fotografia prezentująca tarczę od frontu. Tarcza ozdobiona została złotymi rzeźbieniami. Lewa dłoń spoczywa na tarczy ze scenami walk bogów z gigantami (tzw. gigantomachia) oraz Greków z Amazonkami (tzw. amazonomachia); w centrum znajduje się otoczony wężami Erichtonios (w mitologii greckiej heros attycki, król Aten, syn Hefajstosa i Gai). Pod tekstem znajduje się ilustracja przedstawiająca zbliżenie na detale tarczy. 5. Cokół. Podświetlony zostaje cokół. Cokół dekoruje płaskorzeźbiony fryz ukazujący scenę stworzenia Pandory oraz przyglądającym się temu wydarzeniu 12 bogów.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D9MSAB3H2

W starożytności figury mitologicznych bogów miały sylwetki o nienagannych, prawie idealnych kształtach. Z ich kamiennych twarzy, bez śladu zmarszczek, nie dowiemy się o ich uczuciach.

wróć do spisu treści

Przykłady rzeźby w średniowieczu

Średniowieczni rzeźbiarze tworzyli na chwałę Boga. Nie przywiązywali uwagi do idealnych proporcji, a na twarzach figur świętych pojawiły się uczucia - zachwyt, cierpienie, zdziwienie.

RIEu7fsxuBM4t

Ilustracja przedstawia dwie fotografie w jednej linii: z lewej: rzeźbę Madonny trzymającą dziecko na rękach. Kobieta ubrana jest w złotą szatę oraz wystającą spod niej czerwoną suknię. Kobieta ma brązowe włosy. Dziecko trzymane przez Madonnę jest gołe oraz ma rudawe włosy. Obie postacie się uśmiechają. Z prawej strony fotografia przedstawia Ilustracja przedstawia figurę, na której Matka Boska opłakuje śmierć Jezusa. Maryja ubrana jest w złote szaty, ma także złoty kaptur. Na jej kolanach spoczywa ciało Chrystusa – poranione, z widocznymi żebrami oraz dziurami w ciele. Na głowie widoczna jest korona cierniowa.

R3FOP2BZ4G5GS

Ilustracja interaktywna przedstawia fotografię prezentującą poniszczoną rzeźbę. Dzieło przedstawia Maryję ubraną w złoto‑niebiesko‑czerwoną szatę. Kobieta siedzi delikatnie pochylona. Jej twarz ukazuje zmartwienie. Na jej kolanach siedzi wychudzony mężczyzna z dziurą pomiędzy żebrami - Jezus w koronie cierniowej. Jego głowa odchylona jest bezwładnie do tyłu. Jego ciało przepasane jest złotym materiałem. Dzieło ukazane jest na tle pomarańczowej ściany. Na ilustracji są trzy punkty interaktywne, po kliknięciu na które podświetla się część posągu i wyświetla dodatkowa informacja: 1. Na twarzy pochylonej nad ciałem Syna Matki Boskiej rysuje się ból i cierpienie. Na środku ekranu pojawia się okrągła fotografia ze zbliżeniem na twarz kobiety. 2. Cechy ciała Chrystusa. Na środku ekranu ukazuje się zdjęcie ze zbliżeniem na dziurę w żebrach mężczyzny. Przy jego ręce pojawia się pomarańczowa linia skierowana w dół. Strzałki pojawiają się również przy jego głowie oraz tułowiu. Informacja dodatkowa: Ciało Chrystusa cechuje surowość, podkreślona przez wyeksponowane żebra, ekspresyjnie uwydatniona ranę po przebiciu włócznią. Głowa o prawa ręka bezwładnie opadają, sugerując śmierć. 3. Pieta z Naumburga była częścią wyposażenia ołtarza w kościele katedralnym w Naumburgu w okresie średniowiecza. Rzeźba jest polichromowana, czyli pokryta warstwą barwną.

Ilustracja interaktywna przedstawia fotografię prezentującą poniszczoną rzeźbę. Dzieło przedstawia Maryję ubraną w złoto‑niebiesko‑czerwoną szatę. Kobieta siedzi delikatnie pochylona. Jej twarz ukazuje zmartwienie. Na jej kolanach siedzi wychudzony mężczyzna z dziurą pomiędzy żebrami - Jezus w koronie cierniowej. Jego głowa odchylona jest bezwładnie do tyłu. Jego ciało przepasane jest złotym materiałem. Dzieło ukazane jest na tle pomarańczowej ściany. Na ilustracji są trzy punkty interaktywne, po kliknięciu na które podświetla się część posągu i wyświetla dodatkowa informacja: 1. Na twarzy pochylonej nad ciałem Syna Matki Boskiej rysuje się ból i cierpienie. Na środku ekranu pojawia się okrągła fotografia ze zbliżeniem na twarz kobiety. 2. Cechy ciała Chrystusa. Na środku ekranu ukazuje się zdjęcie ze zbliżeniem na dziurę w żebrach mężczyzny. Przy jego ręce pojawia się pomarańczowa linia skierowana w dół. Strzałki pojawiają się również przy jego głowie oraz tułowiu. Informacja dodatkowa: Ciało Chrystusa cechuje surowość, podkreślona przez wyeksponowane żebra, ekspresyjnie uwydatniona ranę po przebiciu włócznią. Głowa o prawa ręka bezwładnie opadają, sugerując śmierć. 3. Pieta z Naumburga była częścią wyposażenia ołtarza w kościele katedralnym w Naumburgu w okresie średniowiecza. Rzeźba jest polichromowana, czyli pokryta warstwą barwną.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D9MSAB3H2

Ołtarz Wita Stwosza z XV wieku, znajdujący się w Kościele Mariackim w Krakowie (fotografia poniżej) został  wykonany z drewna. Nie zawsze możemy rozpoznać, z czego jest wykonana rzeźba - tak, jak w przypadku tego dzieła. Dzieje się tak dlatego, bo wszystkie figury i elementy ołtarza  pokryto złotem i polichromiąpolichromiapolichromią.

R5WgF8T2cvFz2

Ilustracja przedstawia Ołtarz Wita Stwosza w kościele Mariackim w Krakowie. Podstawę Ołtarza stanowi przedstawienie drzewa genealogicznego Chrystusa i Maryi. Szafę nastawy zdobią cztery skrzydła, z których dwa (zewnętrzne) są nieruchome. Otwarta szafa obrazuje tajemnice Radości Maryi - od Zwiastowania do Zesłania Ducha Świętego - na skrzydłach, z wielką plastyczną sceną Zaśnięcia Maryi Panny w otoczeniu Apostołów - w centrum, Wniebowzięciem i Koronacją w asyście św. Wojciecha i św. Stanisława - powyżej.

wróć do spisu treści

Przykłady rzeźby w renesansie

W epoce renesansu nastąpił zwrot ku wzorcom antycznym. Mimo, że najczęstszymi tematami były tematy religijne, do sztuki powróciły aktyaktakty.
Człowiek był przedstawiany w idealnych proporcjach.
Coraz częściej artyści tworzyli dzieła na zamówienia osób świeckich.

R1YERR0Y71CUT1

Ilustracja przedstawia rzeźbę „Dawid”, autorstwa Michała Anioła. Zdjęcie ukazuje marmurowy posąg nagiego, umięśnionego mężczyzny ustawionego w kontrapoście. Ciężar jego ciała spoczywa na prawej nodze. W lewej, zgiętej w łokciu ręce trzyma przerzuconą przez ramię procę. Prawa dłoń jest opuszczona swobodnie wzdłuż ciała. Głowa młodzieńca wsparta na silnej szyi zwrócona jest w lewą stronę. Dawid ze zmarszczonym czołem spogląda w bok. Twarz okalają krótkie, lekko falowane włosy opadające lokami na tył szyi. Artysta z mistrzostwem ukazał piękno ciała ludzkiego. Postać Dawida tchnie siłą, a zarazem spokojem.

„Dawid” autorstwa Donatella uchodzi za arcydzieło sztuki rzeźbiarskiej.
Wielu artystów realizowało potem ten motyw w sztuce.

W okresie późnego renesansu wyrzeźbił go również Michał Anioł Buonarroti [czytaj:  błonaroti].

Artysta opracował z niezwykłą precyzją szczegóły anatomiczne postaci. Szczególnie dokładnie odzwierciedlił mięśnie i żyły.
Są one dobrze widoczne również dzięki temu, że przedstawiony mężczyzny jest nagi.

Warto zwrócić uwagę na swobodną pozę Dawida, która nawiązuje do takiego przedstawiania postaci w okresie starożytnej Grecji.

R16XNS2M3XFLE

Ilustracja interaktywna przedstawia rzeźbę kobiety, która na kolanach trzyma bezwładne ciało mężczyzny. Kobieta ubrana jest w długą szatę, która okrywa również jej głowę. Jej głowa pochylona jest delikatnie w dół, na twarzy ukazuje się zmartwienie. Mężczyzna o krótkich włosach leży na jej kolanach, a jego głowa kierowana jest ku górze. Jego ciało przepasane zostało fragmentem materiału w okolicy pasa. Dzieło ustawione jest na szarym postumencie, na tle ściany wyłożonej pomarańczowo‑brązowymi płytami. Na ilustracji są trzy punkty interaktywne, po kliknięciu na które podświetla się część posągu i wyświetla dodatkowa informacja: 1. Nieproporcjonalność postaci. Ciało kobiety podświetlone zostaje na pomarańczowo, a ciało mężczyzny na zielono. Informacja dodatkowa: Maria jest znacznie większa od Chrystusa. 2. Dziewczęca uroda Marii i brak oznak cierpienia, ekspresji bólu na jej twarzy, raczej kompletuje śmierć syna. W prawym górnym rogu pojawia się okrągła fotografia ze zbliżeniem na twarz kobiety. 3. Skomplikowane układy draperii, gładka, połyskliwa faktura marmuru. Pojawia się okrągła fotografia ze zbliżeniem na ułożenie materiału szaty kobiety w okolicy nogi.

Ilustracja interaktywna przedstawia rzeźbę kobiety, która na kolanach trzyma bezwładne ciało mężczyzny. Kobieta ubrana jest w długą szatę, która okrywa również jej głowę. Jej głowa pochylona jest delikatnie w dół, na twarzy ukazuje się zmartwienie. Mężczyzna o krótkich włosach leży na jej kolanach, a jego głowa kierowana jest ku górze. Jego ciało przepasane zostało fragmentem materiału w okolicy pasa. Dzieło ustawione jest na szarym postumencie, na tle ściany wyłożonej pomarańczowo‑brązowymi płytami. Na ilustracji są trzy punkty interaktywne, po kliknięciu na które podświetla się część posągu i wyświetla dodatkowa informacja: 1. Nieproporcjonalność postaci. Ciało kobiety podświetlone zostaje na pomarańczowo, a ciało mężczyzny na zielono. Informacja dodatkowa: Maria jest znacznie większa od Chrystusa. 2. Dziewczęca uroda Marii i brak oznak cierpienia, ekspresji bólu na jej twarzy, raczej kompletuje śmierć syna. W prawym górnym rogu pojawia się okrągła fotografia ze zbliżeniem na twarz kobiety. 3. Skomplikowane układy draperii, gładka, połyskliwa faktura marmuru. Pojawia się okrągła fotografia ze zbliżeniem na ułożenie materiału szaty kobiety w okolicy nogi.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D9MSAB3H2

Pomniki konne

Ważnym motywem rzeźby nowożytnej była rzeźba jeźdźca na koniu.
Takie przedstawienie określane jest jako pomnik konny.
Na ilustracjach poniżej znajdują się rzeźby wzorowane na starożytnym pomniku cesarza rzymskiego Marka Aureliusza - z lewej pomnik konny Gattamelaty wykonany przez Donatella, z prawej - kondotierakondotierkondotiera Colleoniego[czytaj: koleoniego] autorstwa  Andrea del Verroccia [czytaj: weroczia].

R8FgooUSEqNAf

Ilustracja przedstawia dwie fotografie w jednej linii: z lewej: pomnik „Kondotiera Bartolomea Colleoniego” Andrei del Verrocchia. Pomnik ukazuje mężczyznę o poważnym i groźnym wyrazie twarzy, ubranego w rzymską zbroję, siedzącego na koniu. Lewą ręką trzyma lejce, jego ciało ukazane jest w półobrocie. Koń ma założoną dekoracyjną uprząż, lewą nogę unosi. Z prawej strony fotografia przedstawia rzeźbę Donatella „Gattamelata”. Pomnik ukazuje mężczyznę siedzącego na koniu, ubranego w rzymską zbroję, z mieczem u boku. Ustawiony jest na Piazza del Santo przed bazyliką św. Antoniego w Padwie. Jest to pomnik realistyczny i zarazem jedno z najcenniejszych dzieł rzeźby monumentalnej.

wróć do spisu treści

Przykład rzeźby w baroku

R1EMMCBMTEM381

Ilustracja przedstawia rzeźbę „Dawid”, autorstwa Gianlorenzo Berniniego . Zdjęcie ukazuje marmurowy posąg nagiego, umięśnionego mężczyzny ustawionego w dynamicznej pozie. Postać biblijnego bohatera walczącego z Goliatem uchwycona została w momencie przygotowywania się do oddania rzutu. Prawie naga sylwetka z okrytymi jedynie skrawkiem materii biodrami oraz przewieszoną przez ramię torbą pasterską jest pełna napięcia. Dawid stoi w szerokim wykroku. Jego tułów skręcony jest w prawą stronę. Równolegle ustawione ręce trzymające naciągniętą procę z kamieniem odchylone są do tyłu za tułów. Głowa zwieńczona lokami włosów czujnie spogląda w przód. Twarz o zmarszczonym czole oraz zaciśniętych wargach wyraża skupienie. U stóp młodzieńca leży harfa oraz zbroja, którą zdjął przed walką. Artysta z mistrzostwem ukazał moment ruchu. Anatomia napiętego ciała oddana jest z niezwykłą precyzją.

Rzeźbiarze baroku nadal inspirowali się antykiem, ale ich dzieła wyróżniały się większą ekspresją i realizmem.

Kolejna znacząca rzeźba przedstawiająca „Dawida” została stworzona w 1623 r. przez  Gianlorenzo Berniniego [czytaj: dżianlorenco].

„Dawid” Berniniego wyrzeźbiony został zgodnie z zasadą barokowego dynamizmu – w energicznym skręcie ciała i z rozwianymi szatami.
Takie, typowe dla rzeźby barokowej, przedstawienie nienaturalnie skręconej postaci (często wbrew zasadom ludzkiej anatomii) nazywamy figura serpentinatafigura serpentinatafigura serpentinata.

R1BJU35O9T8AA

Ilustracja interaktywna. Przedstawia rzeźbę ukazującą młodego mężczyznę o krótkich, kręconych włosach w momencie napinania procy w celu strzelenia z niej. Zaprezentowanie mężczyzny w trakcie tej czynności nadaje dziełu dynamiki. Ciało postaci jest skręcone oraz pochylone. Jego ciało okryte jest szatą przewiązaną przez jedno ramię. Mężczyzna zaciska usta, a jego twarz wyraża skupienie. Dzieło ustawione zostało w jasnym pomieszczeniu o ścianach pokrytych ozdobnymi rzeźbieniami oraz obrazami. Na ilustracji są trzy punkty interaktywne, po kliknięciu na które podświetla się część posągu i wyświetla dodatkowa informacja: 1. O rzeźbie. Podświetlona zostaje całość rzeźby. Informacja dodatkowa: Rzeźba przeznaczona jest do oglądania ze wszystkich stron; dynamiczna kompozycja osiągnięta dzięki ruchowi, pochyleniu i skręceniu postawy Dawida, ukazaniu postaci podczas wykonywania czynności strzelania z procy. 2. Wyraz twarzy. Podświetlona jest twarz postaci. W prawym dolnym rogu pojawia się fotografia ze zbliżeniem na twarz mężczyzny. Od twarzy postaci odchodzi pomarańczowa strzałka skierowana na fotografię. Informacja dodatkowa: Wyraz twarzy jest napięty, zaciśnięte usta i zmarszczone czoło podkreślają emocje, świadczą o koncentracji i skupieniu. 3. Detale. Podświetlone są dłonie mężczyzny trzymające procę. W prawym dolnym rogu pojawia się fotografia ze zbliżeniem na procę. Pomiędzy dłońmi postaci a fotografią znajduje się pomarańczowa strzałka. Informacja dodatkowa: Moment napinania przez Dawida procy z kamieniem potęguje dynamizm ze względu na krzyżowanie się wielu kierunków.

Ilustracja interaktywna. Przedstawia rzeźbę ukazującą młodego mężczyznę o krótkich, kręconych włosach w momencie napinania procy w celu strzelenia z niej. Zaprezentowanie mężczyzny w trakcie tej czynności nadaje dziełu dynamiki. Ciało postaci jest skręcone oraz pochylone. Jego ciało okryte jest szatą przewiązaną przez jedno ramię. Mężczyzna zaciska usta, a jego twarz wyraża skupienie. Dzieło ustawione zostało w jasnym pomieszczeniu o ścianach pokrytych ozdobnymi rzeźbieniami oraz obrazami. Na ilustracji są trzy punkty interaktywne, po kliknięciu na które podświetla się część posągu i wyświetla dodatkowa informacja: 1. O rzeźbie. Podświetlona zostaje całość rzeźby. Informacja dodatkowa: Rzeźba przeznaczona jest do oglądania ze wszystkich stron; dynamiczna kompozycja osiągnięta dzięki ruchowi, pochyleniu i skręceniu postawy Dawida, ukazaniu postaci podczas wykonywania czynności strzelania z procy. 2. Wyraz twarzy. Podświetlona jest twarz postaci. W prawym dolnym rogu pojawia się fotografia ze zbliżeniem na twarz mężczyzny. Od twarzy postaci odchodzi pomarańczowa strzałka skierowana na fotografię. Informacja dodatkowa: Wyraz twarzy jest napięty, zaciśnięte usta i zmarszczone czoło podkreślają emocje, świadczą o koncentracji i skupieniu. 3. Detale. Podświetlone są dłonie mężczyzny trzymające procę. W prawym dolnym rogu pojawia się fotografia ze zbliżeniem na procę. Pomiędzy dłońmi postaci a fotografią znajduje się pomarańczowa strzałka. Informacja dodatkowa: Moment napinania przez Dawida procy z kamieniem potęguje dynamizm ze względu na krzyżowanie się wielu kierunków.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D9MSAB3H2

wróć do spisu treści

Przykłady rzeźb w klasycyzmie

Rzeźba nowożytna obejmuje również okres klasycyzmuKlasycyzmklasycyzmu. Wraz z nastaniem tego okresu, następuje w sztukach plastycznych dążenie do kompozycji statycznej. Powstające wtedy dzieła rzeźbiarskie charakteryzowały się umiarkowaniem i elegancją. Artyści rezygnowali z ekspresyjnej formy, dynamiki i teatralności przedstawień. W swoich dziełach nawiązywali do mitologii i dążyli do idealizacji.

Po kliknięciu w punkt na ilustracji znajdującej się poniżej, możesz zapoznać się z krótkim opisem historii miłości Kupidyna i Psyche.

RLUNH9VNERRSO

Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Giacomo Monaldiego „Chronos”. Ukazuje posąg nagiego starca dźwigającego na barkach gwiaździsty glob, na którego ruchomej obręczy, służącej jako tarcza zegara, trzymaną w ręku kosą wskazuje godziny odmierzane mechanizmem ukrytym wewnątrz kuli, stoi na postumencie z napisem: S.A.R. - F.F. Anno MDCCLXXXVI (Stanislaus Augustus Fieri Fecit 1786). Na ilustracji znajduje się niebieski kwadrat z literą. Po odwróceniu ilustracji ukazana jest ta sama rzeźba z informacją:

Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Giacomo Monaldiego „Chronos”. Ukazuje posąg nagiego starca dźwigającego na barkach gwiaździsty glob, na którego ruchomej obręczy, służącej jako tarcza zegara, trzymaną w ręku kosą wskazuje godziny odmierzane mechanizmem ukrytym wewnątrz kuli, stoi na postumencie z napisem: S.A.R. - F.F. Anno MDCCLXXXVI (Stanislaus Augustus Fieri Fecit 1786). Na ilustracji znajduje się niebieski kwadrat z literą. Po odwróceniu ilustracji ukazana jest ta sama rzeźba z informacją:

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D9MSAB3H2

Ćwiczenie 4

Przyjrzyj się ilustracjom znajdującym się poniżej i rozwiąż ćwiczenie.

R16ZJ3TUJLCD9

Do rzeźb klasycyzmu dobierz pasujące określenia: tematyka mitologiczna, zwarte, masywne bryły, idealizacja postaci, spokój i wytworność, elegancja, dynamika i ekspresja, nawiązanie do antyku, uproszczone sylwetki postaci, materiał drewno, materiał marmur.

RMDH49JZG2128

Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Pokaż podpowiedź

Dopasuj do siebie rzeźby o podobnych przedstawieniach.

Pokaż odpowiedź

1‑4, 2‑3

wróć do spisu treści

Przykłady rzeźb współczesnych

RdZWRU8I69LlS1

Ilustracja przedstawia rzeźbę autorstwa Henrego Moorea. Łuk kamienny znajduje się w Ogrodach Kensington. Jest to rzeźba abstrakcyjna, plenerowa, wolnostojąca Jest ogromnych rozmiarów, kształt ma nieregularny. Rzeźba kontrastuje z otoczeniem poprzez zestawienie bieli kamienia, z którego jest wykonana z zielenią roślin. W tle widoczny są drzewa i staw.

Rzeźba współczesna to stopniowe odchodzenie od kanonów dotyczących treści i formy.
Współcześni artyści rzeźbiarze zainteresowali się czystą formę abstrakcyjnąrzeźba abstrakcyjnaabstrakcyjną bez jakichkolwiek podobieństw do rzeczywistości.
Przyszedł czas na wieloznaczność interpretacjiinterpretacjainterpretacji.

Rzeźbiarz pozostawia widzowi czytanie dzieła, bo każdy może rozumieć je inaczej.

Forma rzeźby współczesnej może odnosić się do jej samej, ale również do jej relacji z otoczeniem.

Dzieje się tak zazwyczaj w przypadku rzeźb plenerowych, jak np.: na ilustracji znajdującej się obok oraz poniżej.

R1abD7fOAqnUW

Ilustracja przedstawia rzeźbę Igora Mitoraja Beelden aan Zee (Czytaj: bilden an zii). Ukazuje fragment twarzy z zamkniętymi oczami, przypominającej maskę. Lekko pochylona, umieszczona bezpośrednio na trawiastym pagórku, sprawia wrażenie jakby wyrastała z ziemi pośród wysokiej trawy. Mimo, że artysta celowo przedstawił ją niedokończoną: brakuje części policzka i czoła, nawiązujące do klasycznego piękna. Ma delikatne rysy i kontrastuje z otoczeniem ciemnym kolorem.

wróć do spisu treści

Już wiesz

• że rzeźba jest jedną z dziedzin sztuki;

• że pomniki konne były rzeźbami stawianymi ku upamiętnieniu wodzów i bohaterów, szczególnie w starożytności, renesansie i klasycyzmie;

• że figura serpentinafigura serpentinatafigura serpentinata to charakterystyczna cecha rzeźb barokowych;

• jakie są cechy charakterystyczne rzeźb w wybranych okresach historycznych;

• co przedstawia pietapietapieta;

• że rzeźby mogą być polichromowane;polichromiapolichromowane;

• że aktaktakt to jeden z tematów w sztuce; 

• że aktaktakt był często stosowany w wielu okresach historycznych;

• co to znaczy, że rzeźba jest abstrakcyjnarzeźba abstrakcyjnaabstrakcyjna;

• że interpretacjainterpretacjainterpretacja dzieła może być wieloznaczna;

wróć do spisu treści

Potrafisz

• wyjaśnić, na czym polega polichromiapolichromiapolichromia;

• wskazać przykład rzeźby pełniącej funkcję kultową;

• wskazać przykład pietypietapiety;

• wymienić przykład pomnika konnego;

• wskazać na wybranych przykładach dzieł, jak zmieniała się rzeźba na przestrzeni dziejów;

• wskazać przykład zastosowania w rzeźbie tzw. figury serpentinatafigura serpentinatafigury serpentinata;

• rozpoznać wybrane rzeźby i określić w przybliżeniu okres historyczny, w którym powstały;

• wyjaśnić, co to znaczy, że rzeźba jest abstrakcyjnarzeźba abstrakcyjnaabstrakcyjna;

• rozpoznać rzeźbę abstrakcyjną;rzeźba abstrakcyjnarzeźbę abstrakcyjną;

• dokonać interpretacji wybranej rzeźby współczesnej.

wróć do spisu treści

Słownik

wróć do spisu treści

Źródła

• sjp.pwn.pl

• encyklopedia.pwn.pl

• commons.wikimedia.org

Linki do e‑materiałów

• https://zpe.gov.pl/a/kazda-epoka-ma-swoj-jezyk–czytanie-dziel-rzezbiarskich/DTXnJulwi

• https://zpe.gov.pl/a/w-pracowni-artysty-rzezbiarza–cz-1/D1GKWdoNl

• https://zpe.gov.pl/a/w-pracowni-artysty-rzezbiarza–cz-2/DktguNH0G

• https://zpe.gov.pl/a/kamienie-milowe-rzezby-nowozytnej-cz-2/D3w9YR2Gs

• https://zpe.gov.pl/a/kamienie-milowe-rzezby-nowozytnej/DYv7V0lFE

• https://zpe.gov.pl/a/kazdy-ma-swoj-styl/DdllA1d7X

• https://zpe.gov.pl/a/sztuka-w-trzech-wymiarach-cz-3-rzezba-wspolczesna/D1D74fntL

wróć do spisu treści