RKh6y5IE8SSPJ1

Na zdjęciu lotniczym zbiornik wodny o nieregularnej linii brzegowej, porośniętej lasem, na pierwszym planie betonowa zapora, poniżej rzeka, zabudowania.

1. Beskidy i Pogórze Karpackie – rolnictwo, przemysł, turystyka

Pogórze Karpackie oraz liczne doliny rzeczne w Beskidach to obszary gęsto zaludnione i to tam głównie człowiek prowadzi swoją działalność gospodarczą. Zdecydowanie przeważa ludność wiejska, która zajmuje się rolnictwem. W małych gospodarstwach indywidualnych uprawia się ziemniaki, owies i jęczmień oraz warzywa i owoce. Na łąkach i pastwiskach chowane są owce, bydło i kozy, a w przydomowych zagrodach drób. Rozwój rolnictwa wysokotowarowego utrudniają czynniki typowe dla obszarów górskich:

• mały areał użytków rolnych (dużo lasów);

• mało dobrych gleb – przeważają słabo rozwinięte górskie gleby inicjalne;

• chłodniejszy klimat, który ogranicza wegetację;

• nachylenie stoków – utrudnia zmechanizowaną uprawę ziemi, a także przyczynia się do szybkiej erozji (wymywania) gleb.

Ze względu na trudne warunki terenowe w Beskidach i na Pogórzu Karpackim nie rozwinęły się duże aglomeracje miejskie. Największym miastem jest Bielsko‑Biała (173 tys. mieszkańców), będące centralnym ośrodkiem Bielskiego Okręgu Przemysłowego. W okręgu tym niegdyś dominował przemysł lekki (włókienniczy), a w XX wieku rozwinął się głównie przemysł ciężki – m.in. fabryka samochodów Fiat w Bielsku‑Białej, huta metali kolorowych w Kętach (19 tys.), zakłady mechaniczne w Andrychowie (20 tys.), fabryka farb i lakierów w Cieszynie (35 tys.). W Żywcu (31 tys.) od 1856 r. działa znany browar.

Drugim największym miastem Beskidów jest Nowy Sącz (83 tys.), będący silnym ośrodkiem lokalnym, w tym węzłem transportowym i dawną stolicą województwa. Największe firmy przemysłowe to znany na świecie producent okien Fakro oraz zakłady kolejowe Newag.

Na wschód od Nowego Sącza znajduje się Karpacki Okręg Przemysłowy, który rozwinął się na bazie wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego. Dziś jednak pozyskuje się tam zaledwie 1–3 % krajowego wydobycia tych surowców. Mimo to działają 3 rafinerie ropy naftowej – w Jaśle (36 tys.), Gorlicach (28 tys.) i Jedliczach (5 tys.). Głównym ośrodkiem okręgu i regionu miało być Krosno (46 tys.), ale w 1999 r. utraciło status stolicy województwa. Ponadto w wyniku transformacji gospodarczej w mieście upadło wiele zakładów przemysłowych. Upadek grozi m.in. znanej hutcie szkła. Podobny los spotkał zagrożoną likwidacją dużą fabrykę autobusów w Sanoku (38 tys.).

R1A8sB5qhzFYf1

Ilustracja przedstawia mapę gospodarczą Karpat. Tło mapy w kolorze żółtym (grunty orne), jasnozielonym (łąki i pastwiska) i zielonym (lasy). Mapa obejmuje tereny od Rybnika i Cieszyna na zachodzie po Przemyśl na wschodzie. Na południu mapy przebiega granica Polski. Na mapie sygnatury obrazujące uprawy poszczególnych roślin, hodowlę zwierząt, przemysł, górnictwo i energetykę, komunikację, turystykę, naukę, kulturę i sztukę. Największe zagęszczenie sygnatur w Krakowie. Duże zagęszczenie sygnatur w Tarnowie, Rzeszowie, Bielsku-Białej i Przemyślu. Na obszarze całej mapy rozmieszczone sygnatury hodowli i upraw. Na mapie przedstawiono sieć dróg i kolei, porty wodne i lotnicze, granice województw, granicę państwa. Opisano województwa śląskie, małopolskie i podkarpackie. Opisano parki narodowe. Opisano Republikę Czeską, Słowację i Ukrainę. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co trzydzieści minut.

LEGENDA MAPYiXLKGlIzqo_1448870728593_0LEGENDA MAPY

Poza ropą i gazem ziemnym w Beskidach pozyskiwane są piaskowce, które wykorzystuje się do celów budowlanych. Natomiast biorąc pod uwagę ogół surowców naturalnych, wymienić trzeba drewno, które pozyskuje się z lasów głównie w Bieszczadach. Naturalnym surowcem energetycznym jest tzw. „biały węgiel”, czyli energia wód płynących. Na beskidzkich rzekach powstało wiele przepływowych elektrowni wodnych, m.in. w Solinie na Sanie, w Czorsztynie i Rożnowie na Dunajcu czy w Porąbce na Sole. Posiadają one jednak niewielkie moce – największa w Solinie ma 132 MW. Dla porównania elektrownia szczytowo‑pompowa „Porąbka‑Żar” w Międzybrodziu Żywieckim ma moc 500 MW.

Na rzekach przy elektrowniach wodnych powstały sztuczne zbiorniki, które mogą być wykorzystywane do celów rekreacyjnych. Najlepszym tego przykładem jest Zbiornik Soliński, gdzie uprawia się różne sporty wodne, a wokół znajdują się rozległe tereny wypoczynkowe.

W różnych częściach Beskidów rozwinęły się różne rodzaje turystyki. Do wędrówek pieszych zachęcają przede wszystkim „dzikie” krajobrazy Bieszczadów (połoniny) oraz wysokie grzbiety Beskidu Żywieckiego (Babia Góra). Dla narciarzy najlepiej zagospodarowany został Beskid Śląski i Żywiecki (Szczyrk, Wisła, Korbielów). Dla kuracjuszy najlepszym regionem jest Beskid Sądecki z wodami mineralnymi w Krynicy‑Zdroju, Piwnicznej‑Zdroju i Muszynie. Uzdrowiskami są też miejscowości z innych części Beskidów – Rabka‑Zdrój, Iwonicz‑Zdrój, Rymanów‑Zdrój.

R18qhORqQKdMY1

Na zdjęciu nowoczesny oszklony budynek z plaskim dachem. Przed budynkiem deptak, ławki, ludzie.

RKh6y5IE8SSPJ1

Na zdjęciu lotniczym zbiornik wodny o nieregularnej linii brzegowej, porośniętej lasem, na pierwszym planie betonowa zapora, poniżej rzeka, zabudowania.

RN8EIXvJ3jL0s1

Wirtualna wycieczka po Bieszczadach

Wirtualna wycieczka po Bieszczadach

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DUm4hmlI4

iXLKGlIzqo_1448870728593_0

Roex9VKPNGEqh1

Ilustracja przedstawia legendę do map gospodarczych poszczególnych regionów Polski.

2. Tatry, Pieniny, Podhale – turystyka i rolnictwo

Stosunkowo mały obszar Karpat Wewnętrznych cechuje się dużym urozmaiceniem terenu.

W najwyższych Tatrach i malowniczych Pieninach rozwinęła się przede wszystkim turystyka. Na płaskich obszarach Podhala dominuje rolnictwo z hodowlą i uprawami podobnymi do tych w Beskidach (bydło, owce, kozy, drób oraz ziemniaki, owies, jęczmień, warzywa i owoce).

Rn2YiJPkI97sX1

Ilustracja przedstawia mapę gospodarczą Tatr i Podhala. Kolorem żółtym przedstawiono pola uprawne, jest ich niewiele, większa część obszaru to góry porośnięte lasem iglastym, liściastym i kosodrzewiną. W regionie Podhala uprawia się: owoce i warzywa, ziemniaki, owies, jęczmień, żyto, pszenicę. Na tym terenie oraz wyżej w górach hoduje się bydło, owce i kozy. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co piętnaście minut.

Tatry są jednym z najbardziej obleganych przez turystów obszarów Polski. Znajdujące się u podnóża gór Zakopane nazywane jest zimową stolicą Polski. Miasto liczy 27 tys. mieszkańców, ale może przyjąć nawet dwukrotnie więcej gości. A jeśli dodać do tego bazę noclegową z okolicznych miejscowości, to okaże się, że każdego dnia Tatry mogą gościć około 100 tys. turystów i to tylko po polskiej stronie. Co przyciąga tak wiele osób w nasze najwyższe góry? Atrakcji jest mnóstwo, zarówno latem, jak i zimą. Najważniejsze z nich to:

• malownicze krajobrazy wysokogórskie;

• nieskażone, bogate środowisko przyrodnicze;

• szlaki piesze, rowerowe, narciarskie;

• kolejki górskie – linowa na Kasprowy Wierch, szynowa na Gubałówkę;

• rozwinięta baza noclegowa i gastronomiczna;

• regionalny folklor – twórczość ludowa, architektura, stroje, obyczaje, gwara, przysmaki lokalne (np. oscypki).

  RiGt9Hao7GEGz1

  Na zdjęciu pasmo wysokich, stromych, ośnieżonych gór. Na pierwszym planie w rozległej dolinie teren gęsto zabudowany.

  

  R1b2USJs3yW8c1

  Na zdjęciu wagonik kolejki góskiej zawieszony na linie. W tle skaliste stoki, w niższych partiach porośnięte kosodrzewiną.

  

  R9pP4AyyiCE1y1

  Na zdjęciu turyści na wysokogórskim szlaku idą po skalistym szczycie trzymając się łańcuchów.

  

  RbVMvoDxrUZTP1

  Na zdjęciu góralskie chaty z drewnianych bali kryte gontem.

  

RrDZxAydjNDu21

Wycieczka wirtualna po Kasprowym Wierchu

Wycieczka wirtualna po Kasprowym Wierchu

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DUm4hmlI4

R11jETSpYNYuK1

Wycieczka wirtualna wokół Morskiego Oka

Wycieczka wirtualna wokół Morskiego Oka

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DUm4hmlI4

Piętą achillesową Zakopanego jest jego skomunikowanie z resztą kraju. Do miasta z Krakowa wiedzie jedna główna droga zwana „zakopianką”, która od wielu lat jest przebudowywana i zawsze tworzą się na niej korki, zwłaszcza w okresach zwiększonego ruchu turystycznego. Do Zakopanego dojeżdżają też pociągi, ale podróż jest długa ze względu na krętość linii kolejowej w górach. Po mieście i okolicach najlepiej poruszać się lokalnymi busami lub bryczkami konnymi, ponieważ znalezienie wolnego miejsca parkingowego często jest bardzo trudne.

R1X5mM71ROyDw1

Na zdjęciu droga asfaltowa, sznur samochodów, wzdłuż drogi linia kolejowa, w tle góry.

W Pieninach główną atrakcją turystyczną są spływy tratwami po przełomie Dunajca. Od strony rzeki roztaczają się szczególnie piękne widoki na góry, m.in. na Trzy Korony. Dodatkową atrakcją jest folklor flisaków polskich i słowackich. Ponadto w pobliskiej Niedzicy i Czorsztynie znajdują się zamki, które położone są nad sztucznym Jeziorem Czorsztyńskim. Głównym ośrodkiem turystycznym Pienin po polskiej stronie jest uzdrowisko Szczawnica wraz z przyległym Krościenkiem nad Dunajcem. Po stronie słowackiej rolę tą spełnia miejscowość Czerwony Klasztor, która połączona jest mostem dla pieszych z polskimi Sromowcami Niżnymi, skąd wiedzie najkrótszy szlak na Trzy Korony.

R1PxSkQwMPIEc1

Na zdjęciu flisak w stroju ludowym na barce płynącej po rzece. W tle góry o skalistych szczytach.

RnpSvZM7eHwXT1

Wycieczka wirtualna po Pieninach

Wycieczka wirtualna po Pieninach

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DUm4hmlI4

3. Sudety i Przedgórze – przemysł i turystyka

Poza wyższymi partiami gór obszar Sudetów jest dosyć gęsto zaludniony. W odróżnieniu jednak od Karpat przeważają tu mieszkańcy miast. Co prawda również nie rozwinęły się wielkie aglomeracje, ale powstało kilka średnich i mnóstwo małych ośrodków miejskich. Największe z nich to dawne stolice województw – Wałbrzych (116 tys. mieszkańców) i Jelenia Góra (81 tys.). Następne pod względem wielkości miasta Sudetów – Kłodzko (27 tys.), Nowa Ruda (23 tys.), Świebodzice (23 tys.), Kamienna Góra (19 tys.) – są już znacznie mniejsze. Nieco większe ośrodki rozwinęły się na Przedgórzu Sudeckim, np. Świdnica (58 tys.), Nysa (44 tys.), Bolesławiec (39 tys.), Dzierżoniów (34 tys.), Zgorzelec (31 tys.), Bielawa (30 tys.).
O rozwoju gęstej sieci miejskiej w Sudetach i na Przedgórzu zdecydowało kilka czynników:

• bogata baza surowcowa wykorzystywana do produkcji przemysłowej, czyli pozarolniczej działalności człowieka;

• trudne, górskie warunki dla rozwoju rolnictwa;

• stosunkowo korzystne ukształtowanie terenu dla osadnictwa, m.in. rozległe kotliny śródgórskie oraz słabiej pofałdowane obszary Pogórza i Przedgórza.

R1cw1qQuPMIlk1

Ilustracja przedstawia mapę gospodarczą Sudetów. Tło części mapy obejmującej obszary Polski w kolorze żółtym (grunty orne), jasnozielonym (łąki i pastwiska) i zielonym (lasy). Mapa sięga od Zgorzelca na północnym zachodzie do Namysłowa i Głubczyc na wschodzie. Dużą część mapy na południu zajmuje Republika Czeska, w tej części mapy nie ma kolorów i sygnatur punktowych, zaznaczono jedynie miasta, sieć wodną, drogi i koleje. Na pozostałej części mapy sygnatury obrazujące uprawy poszczególnych roślin, hodowlę zwierząt, przemysł, górnictwo i energetykę, komunikację, turystykę, naukę, kulturę i sztukę. Największe zagęszczenie sygnatur we Wrocławiu i Wałbrzychu. Duże zagęszczenie sygnatur w Jeleniej Górze, Legnicy i Brzegu. Na obszarze całej mapy równomiernie rozłożone sygnatury związane z hodowlą zwierząt i uprawą roślin.Na mapie przedstawiono sieć dróg i kolei, porty wodne i lotnicze, granice województw, granicę państwa. Opisano województwa dolnośląskie i opolskie. Opisano Niemcy i Republikę Czeską. Opisano kompleksy leśne, na przykład Bory Stobrawskie i parki narodowe.Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co trzydzieści minut.

LEGENDA MAPYiXLKGlIzqo_1448870728593_0LEGENDA MAPY

Bogata przeszłość geologiczna Sudetów sprawiła, iż wśród skał, które je budują, znajduje się wiele cennych surowców mineralnych. W dawnych czasach wydobywano tu m.in. rudy metali: miedzi, żelaza, cynku i ołowiu oraz srebro i złoto. W połowie XX wieku w Kowarach eksploatowano uran, zaś do roku 1982 w Szklarach koło Niemczy – rudy niklu. Po powodzi z 1997 r. zamknięto zalaną kopalnię barytu i fluorytu w Boguszowie‑Gorcach. Rok później z powodów ekonomicznych zakończono wydobycie węgla kamiennego w Zagłębiu Wałbrzyskim. Obecnie głównym surowcem energetycznym Sudetów jest węgiel brunatny, eksploatowany w Zagłębiu Turoszowskim (około 15% krajowego wydobycia). Natomiast duże znaczenie w budownictwie mają liczne surowce skalne:

• granity – Strzegom, Strzelin, Sobótka, Szklarska Poręba;

• piaskowce – Pogórze Zachodniosudeckie, Kotlina Kłodzka;

• marmury – Stronie Śląskie, Góry Kaczawskie;

• bazalty – Pogórze Izerskie, Kotlina Kłodzka, Strzegom;

• melafiry – okolice Wałbrzycha;

• sjenity – okolice Niemczy i Ząbkowic Śląskich;

• serpentynity – Nasławice koło Sobótki.

Ponadto w rejonach Kotliny Kłodzkiej, Wałbrzyskiej i Jeleniogórskiej czerpane są rozmaite wody mineralne.

R5Xy6fxHPOE5H1

Na zdjęciu wieże szybowe – wysokie konstrukcje metalowe.

RDw31BwgS9YOE1

Na zdjęciu suche pnie drzew w terenie górzystym.

RCMNo3NBWzV0M1

Na zdjęciu kamieniołom, strome skaliste zbocza. Zagłębienie wypełnione wodą.

Skutkiem transformacji gospodarczej po 1989 roku była nie tylko likwidacja kopalń węgla kamiennego w Wałbrzychu i Nowej Rudzie, ale także upadek wielu innych zakładów przemysłowych, np. włókienniczych, elektromaszynowych, elektronicznych, ceramicznych czy hut szkła. By przeciwdziałać rosnącemu bezrobociu w regionie utworzono dwie Specjalne Strefy Ekonomiczne (SSE):

• Wałbrzyską SSE, gdzie obecnie działają renomowane firmy, np. Cersanit, Toyota i Faurecia w Wałbrzychu, Colgate‑Palmolive i Electrolux w Świdnicy, Henkel w Dzierżoniowie, Bridgestone i Electrolux w Żarowie, General Electric w Kłodzku.

• Kamiennogórska Specjalna Strefa Ekonomiczna, gdzie funkcjonują mniejsze firmy, bazujące m.in. na wykwalifikowanej sile roboczej rozwiniętego tu dawniej przemysłu lekkiego.

Niemal przez cały rok i niemal w całych Sudetach występuje mniejszy lub większy ruch turystyczny. Szczególnie atrakcyjne są dwa regiony:

• Karkonosze i Góry Izerskie – turystyka piesza w rejonie Śnieżki i wzdłuż głównego grzbietu gór; narciarstwo zjazdowe na stokach Kopy i Hali Szrenickiej, narciarstwo biegowe na Polanie Jakuszyckiej; Karpacz i Szklarska Poręba jako całoroczne górskie kurorty oraz Świeradów‑Zdrój i Cieplice‑Zdrój jako uzdrowiska;

• Kotlina Kłodzka wraz z otaczającymi je górami – wiodący region uzdrowiskowy w kraju z miejscowościami takimi jak Kudowa‑Zdrój, Polanica‑Zdrój, Duszniki‑Zdrój, Lądek‑Zdrój czy też mniej znanym Długopolem‑Zdrój; ponadto narciarstwo w Górach Orlickich (Zieleniec, Spalona) i w Masywie Śnieżnika (Czarna Góra) oraz w kilku ośrodkach w Górach Sowich; turystyka piesza w Górach Stołowych oraz Masywie Śnieżnika, gdzie znajduje się m.in. słynna jaskinia krasowa w Kletnie; druga jest w pobliskim Radochowie w Górach Złotych, gdzie w Złotym Stoku mamy kopalnię złota; w Górach Sowich są poniemieckie sztolnie koło Walimia oraz twierdza w Srebrnej Górze; twierdza jest również w Kłodzku; rozwinęła się też turystyka pielgrzymkowa do sanktuarium w Wambierzycach.

  RpX0AYqEFAKnJ1

  Na zdjęciu żółty budynek ze spadzistym dachem, przed nim turyści.

  

  R1ZhScw3PkyfU1

  Na zdjęciu park z zadbanymi trawnikami, krzewami i kwiatami. W donicach palmy. Brukowane alejki. Fontanna. W tle budynek pijalni wód z kopulastym dachem.

  

R12QksTQUD8zC1

Wycieczka wirtualna po Błędnych Skałach

Wycieczka wirtualna po Błędnych Skałach

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DUm4hmlI4

RSIW6gTJSKKx61

Wirtualna wycieczka po Jaskini Niedźwiedziej

Wirtualna wycieczka po Jaskini Niedźwiedziej

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DUm4hmlI4

Bezleśne i tylko lekko pofałdowane tereny, ciepły klimat oraz dosyć dobre gleby brunatne na Przedgórzu Sudeckim przyczyniły się do rozwoju rolnictwa. Uprawia się tam pszenicę, kukurydzę, jęczmień, rzepak i buraki cukrowe, a także warzywa i owoce. W hodowli dominuje drób.

Podsumowanie

• Gospodarka człowieka na obszarach górskich jest utrudniona, głównie ze względu na pofałdowany teren.

• Człowiek osiedlił się przede wszystkim na niższych wysokościach, a zwłaszcza w dolinach rzecznych i kotlinach.

• W Beskidach i na Pogórzu Karpackim dominuje ludność wiejska, która zajmuje się niskotowarowym rolnictwem.

• Przemysł w Beskidach rozwinął się w Bielskim Okręgu Przemysłowym (lekki, elektromaszynowy, chemiczny, spożywczy) i w Karpackim Okręgu Przemysłowym (wydobywczy ropy naftowej i gaz ziemnego, petrochemiczny, elektromaszynowy). Obecnie w okręgach tych – podobnie jak na innych obszarach – przemysł jest wypierany przez usługi.

• Beskid Śląski i Żywiecki to regiony najlepiej zagospodarowane dla narciarzy, w Beskidzie Sądeckim dominują uzdrowiska, a w Bieszczadach i Beskidzie Żywieckim duże znaczenie ma turystyka piesza.

• Tatry i Zakopane przyciągają wielkie rzesze turystów przez cały rok. Zimą są to głównie narciarze, a latem miłośnicy czynnego wypoczynku na świeżym powietrzu w otoczeniu nieskażonej przyrody i wysokogórskich krajobrazów (turystyka piesza).

• Pieniny są atrakcyjne dla turystów głównie w sezonie pozazimowym, kiedy to mogą odbywać się spływy Przełomem Dunajca i piesze wcieczki po pięknych górach.

• Na Podhalu rozwinęło się rolnictwo – chów bydła, owiec, kóz i drobiu oraz uprawa ziemniaków, owsa, jęczmienia, warzyw i owoców.

• Sudety oraz Przedgórze Sudeckie to obszary z gęstą siecią średnich i małych miast, które rozwinęły się głównie na bazie przemysłu wydobywczego.

• Bogata przeszłość geologiczna Sudetów przyczyniła się do występowania w regionie licznych surowców mineralnych, m.in. węgla kamiennego i brunatnego, rud metali oraz surowców chemicznych i skalnych.

• Obecnie w Sudetach i na Przedgórzu wydobywa się węgiel brunatny (Zagłębie Turoszowskie) oraz skalne surowce budowlane, np. granity, bazalty, piaskowce, marmury, melafiry.

• Po upadku Zagłębia Wałbrzyskiego w regionie utworzono Specjalne Strefy Ekonomiczne – Wałbrzyską i Kamiennogórską.

• Turystyka funkcjonuje niemal na całym obszarze Sudetów, ale najlepiej rozwinęła się w rejonie Karkonoszy i Kotliny Kłodzkiej (wycieczki piesze, uzdrowiska, narciarstwo).

• Na Przedgórzu Sudeckim panują korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa (dobre gleby, ciepły klimat), toteż uprawia się tam pszenicę, kukurydzę, jęczmień, rzepak, buraki cukrowe.

Zobacz także

Surowce mineralne PolskiiHpDjXpxgVSurowce mineralne Polski
Zróżnicowanie gleb i roślinności na obszarze Polskiig0DrBcVI8Zróżnicowanie gleb i roślinności na obszarze Polski
Czynniki rozwoju rolnictwa Polskii1dUASK5dLCzynniki rozwoju rolnictwa Polski
Rozmieszczenie upraw na terenie Polskii72Rpr5V2PRozmieszczenie upraw na terenie Polski
Zmiany w przemyśle PolskiizTrKxqBkBZmiany w przemyśle Polski
Najlepiej rozwijające się gałęzie przemysłu w PolsceiXGRXSxwyENajlepiej rozwijające się gałęzie przemysłu w Polsce
Geograficzne regiony PolskiiS7jkMgAKPGeograficzne regiony Polski
Karpaty Zewnętrzne – Beskidy i Pogórze KarpackieiI6Ugww7yEKarpaty Zewnętrzne – Beskidy i Pogórze Karpackie
Karpaty Wewnętrzne – Tatry, Podhale, PieninyiXHMsH96NBKarpaty Wewnętrzne – Tatry, Podhale, Pieniny
Środowisko naturalne SudetówizX4sjUSAAŚrodowisko naturalne Sudetów

Dowiedz się więcej

bibliography_ic3xGrdwZ3_d614t361
Kamiennogórska Specjalna Strefa Ekonomiczna

Zadania