Aby ukazać przestrzeń w obrazach w sposób możliwie zbliżony do rzeczywistości, artyści stosowali różne rodzaje perspektyw oraz stosowali złudzenia optycznezłudzenie optycznezłudzenia optyczne. Zapoznaj się z animacją 3D prezentującą przykładowe dzieła, w których artyści wykorzystali złudzenia optycznezłudzenie optycznezłudzenia optyczne.
REVDCVQAVPSDP
Animacja ukazuje pomieszczenie z obrazami w złoconych ramach przedstawiające dzieła, w których artyści wykorzystali złudzenia optyczne, a na suficie zamontowane są współczesne lampy doświetlające pomieszczenie. Na poszczególnych ścianach znajduje się dziewięć dzieł artystów, takich jak: Victor Vasarely, Andrea Mantegna, Andrea Pozzo, M. C. Escher, Bridget Riley, Octavio Ocampo, William Ely Hill oraz fotografia przedstawiająca Partenon na Akropolu w Atenach. Obraz 1 przedstawia: Andrea Mantegna, 1473, fresk na suficie Pałacu Książęcego w Mantui, Włochy, domena publiczna. Mantegna namalował iluzjonistyczną kopułę z oculusem, poprzez który prześwituje błękit nieba z białymi obłokami. Oculus otoczony jest namalowaną marmurową balustradą, na której siedzą pawie i putta zaglądające do wnętrza – jeden z nich trzyma w ręku jabłko. O balustradę opierają się postacie kobiece. Balustrada wygląda, jakby odgradzała stojące za nią postacie od otworu, przez który mogłyby one wpaść do wnętrza komnaty. Złudzenie to jest możliwe dzięki zastosowaniu przez artystę dużego skrótu perspektywicznego. Podstawa oculusa jest otoczona girlandą z gałęzi i owoców. Dodatkowe informacje znajdujące się obok ilustracji: Przykładem zastosowania złudzenia optycznego w malarstwie jest fresk namalowany na suficie jednej z sal Pałacu Książęcego w Mantui w II połowie XV wieku. Jego autorem jest Andrea Mantegna. Obraz 2 przedstawia: Andrea Pozzo, „Apoteoza św. Ignacego”,1689, Kościół św. Ignacego, Rzym, Włochy, domena publiczna. Na ilustracji znajduje się malowidło na sklepieniu. Dodatkowe informacje znajdujące się obok ilustracji: Ten rodzaj dekoracji to kwadratura. Termin został wprowadzony w epoce baroku i odnosił się do techniki symulującej elementy architektury przy wykorzystaniu złudzenia optycznego. Artysta domalowywał w perspektywie fragmenty architektury na płaskim lub kolebkowym sklepieniu w taki sposób, żeby sprawiały wrażenie kontynuacji już istniejących, dając efekt iluzji przestrzeni. Jednym z mistrzów tego rodzaju malarstwa iluzjonistycznego był włoski artysta Andrea Pozzo, który w swoich pracach starał się zacierać granice pomiędzy architekturą a malarstwem. Obraz 3 przedstawia: Victor Vasarely, „Vega Nor”, 1969 Dodatkowe informacje znajdujące się obok ilustracji: Kierunkiem w sztuce współczesnej wykorzystującym złudzenia optyczne jest op‑art, w którym artyści pragną w jak największym stopniu wpłynąć na doznania wzrokowe odbiorców. Za pierwszego twórcę op‑art uznaje się węgierskiego artystę Victora Vasarely’ego. Romby dają złudzenie wypukłości, a fosforyzujące barwy wrażenie migotania. Obraz 4 przedstawia: Victor Vasarely, rzeźba op‑art. Dodatkowe informacje znajdujące się obok ilustracji: Artysta wykorzystywał złudzenia optyczne również w rzeźbie. Obraz 5 przedstawia: Bridget Riley, „Katarakta 3”, 1967, op‑art. Dodatkowe informacje znajdujące się obok ilustracji: Op‑art tworzy także Bridget Riley. Cechą charakterystyczną jej twórczości są faliste linie. Obraz 6 przedstawia: M. C. Escher, „Wchodząc i schodząc”, 1960. Dodatkowe informacje znajdujące się obok ilustracji: Złudzenia optyczne fascynowały też holenderskiego malarza i grafika Mauritsa Cornelisa Eschera. Część swoich grafik oparł na matematycznych figurach niemożliwych, tworząc między innymi niekończący się spacer po schodach. Obraz 7 przedstawia: Octavio Ocampo, „Forever Always” (Na zawsze, zawsze). Dodatkowe informacje znajdujące się obok ilustracji: Złudzeniami optycznymi w swojej twórczości posługuje się również meksykański malarz Octavio Ocampo, tworzący obrazy złożone z figur niejednoznacznych. Obraz 8 przedstawia: William Ely Hill, „Moja żona i moja teściowa”, 1915, domena publiczna. Dodatkowe informacje znajdujące się obok ilustracji: Grafika brytyjskiego rysownika Williama Ely Hilla jest jednym z najbardziej znanych przykładów złudzenia optycznego będącego figurą dwuznaczną. Obraz 9 przedstawia: Partenon na Akropolu, Ateny, Grecja. Dodatkowe informacje znajdujące się obok ilustracji: Złudzenia optyczne wykorzystywane były w sztuce już w starożytności. Przykładem ich zastosowania w architekturze jest Partenon na ateńskim Akropolu. Wprowadzono w nim szereg krzywizn, które miały dawać złudzenie idealnego pionu i poziomu elementów świątyni. W tym celu między innymi na odpowiedniej wysokości kolumn umieszczano kamienne poszerzające się bębny oraz wyginano linie poziome ku górze.
Animacja ukazuje pomieszczenie z obrazami w złoconych ramach przedstawiające dzieła, w których artyści wykorzystali złudzenia optyczne, a na suficie zamontowane są współczesne lampy doświetlające pomieszczenie. Na poszczególnych ścianach znajduje się dziewięć dzieł artystów, takich jak: Victor Vasarely, Andrea Mantegna, Andrea Pozzo, M. C. Escher, Bridget Riley, Octavio Ocampo, William Ely Hill oraz fotografia przedstawiająca Partenon na Akropolu w Atenach. Obraz 1 przedstawia: Andrea Mantegna, 1473, fresk na suficie Pałacu Książęcego w Mantui, Włochy, domena publiczna. Mantegna namalował iluzjonistyczną kopułę z oculusem, poprzez który prześwituje błękit nieba z białymi obłokami. Oculus otoczony jest namalowaną marmurową balustradą, na której siedzą pawie i putta zaglądające do wnętrza – jeden z nich trzyma w ręku jabłko. O balustradę opierają się postacie kobiece. Balustrada wygląda, jakby odgradzała stojące za nią postacie od otworu, przez który mogłyby one wpaść do wnętrza komnaty. Złudzenie to jest możliwe dzięki zastosowaniu przez artystę dużego skrótu perspektywicznego. Podstawa oculusa jest otoczona girlandą z gałęzi i owoców. Dodatkowe informacje znajdujące się obok ilustracji: Przykładem zastosowania złudzenia optycznego w malarstwie jest fresk namalowany na suficie jednej z sal Pałacu Książęcego w Mantui w II połowie XV wieku. Jego autorem jest Andrea Mantegna. Obraz 2 przedstawia: Andrea Pozzo, „Apoteoza św. Ignacego”,1689, Kościół św. Ignacego, Rzym, Włochy, domena publiczna. Na ilustracji znajduje się malowidło na sklepieniu. Dodatkowe informacje znajdujące się obok ilustracji: Ten rodzaj dekoracji to kwadratura. Termin został wprowadzony w epoce baroku i odnosił się do techniki symulującej elementy architektury przy wykorzystaniu złudzenia optycznego. Artysta domalowywał w perspektywie fragmenty architektury na płaskim lub kolebkowym sklepieniu w taki sposób, żeby sprawiały wrażenie kontynuacji już istniejących, dając efekt iluzji przestrzeni. Jednym z mistrzów tego rodzaju malarstwa iluzjonistycznego był włoski artysta Andrea Pozzo, który w swoich pracach starał się zacierać granice pomiędzy architekturą a malarstwem. Obraz 3 przedstawia: Victor Vasarely, „Vega Nor”, 1969 Dodatkowe informacje znajdujące się obok ilustracji: Kierunkiem w sztuce współczesnej wykorzystującym złudzenia optyczne jest op‑art, w którym artyści pragną w jak największym stopniu wpłynąć na doznania wzrokowe odbiorców. Za pierwszego twórcę op‑art uznaje się węgierskiego artystę Victora Vasarely’ego. Romby dają złudzenie wypukłości, a fosforyzujące barwy wrażenie migotania. Obraz 4 przedstawia: Victor Vasarely, rzeźba op‑art. Dodatkowe informacje znajdujące się obok ilustracji: Artysta wykorzystywał złudzenia optyczne również w rzeźbie. Obraz 5 przedstawia: Bridget Riley, „Katarakta 3”, 1967, op‑art. Dodatkowe informacje znajdujące się obok ilustracji: Op‑art tworzy także Bridget Riley. Cechą charakterystyczną jej twórczości są faliste linie. Obraz 6 przedstawia: M. C. Escher, „Wchodząc i schodząc”, 1960. Dodatkowe informacje znajdujące się obok ilustracji: Złudzenia optyczne fascynowały też holenderskiego malarza i grafika Mauritsa Cornelisa Eschera. Część swoich grafik oparł na matematycznych figurach niemożliwych, tworząc między innymi niekończący się spacer po schodach. Obraz 7 przedstawia: Octavio Ocampo, „Forever Always” (Na zawsze, zawsze). Dodatkowe informacje znajdujące się obok ilustracji: Złudzeniami optycznymi w swojej twórczości posługuje się również meksykański malarz Octavio Ocampo, tworzący obrazy złożone z figur niejednoznacznych. Obraz 8 przedstawia: William Ely Hill, „Moja żona i moja teściowa”, 1915, domena publiczna. Dodatkowe informacje znajdujące się obok ilustracji: Grafika brytyjskiego rysownika Williama Ely Hilla jest jednym z najbardziej znanych przykładów złudzenia optycznego będącego figurą dwuznaczną. Obraz 9 przedstawia: Partenon na Akropolu, Ateny, Grecja. Dodatkowe informacje znajdujące się obok ilustracji: Złudzenia optyczne wykorzystywane były w sztuce już w starożytności. Przykładem ich zastosowania w architekturze jest Partenon na ateńskim Akropolu. Wprowadzono w nim szereg krzywizn, które miały dawać złudzenie idealnego pionu i poziomu elementów świątyni. W tym celu między innymi na odpowiedniej wysokości kolumn umieszczano kamienne poszerzające się bębny oraz wyginano linie poziome ku górze.
Animacja przedstawiająca dzieła, które powstały z wykorzystaniem efektu złudzenia optycznego
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
W rozdziale dotyczącym złudzeń optycznychzłudzenie optycznezłudzeń optycznych znalazły się różne pojęcia - poniżej niektóre z nich:
Złudzenia optycznezłudzenie optyczneZłudzenia optyczne - to spostrzeżenia wzrokowe przypisujące oglądanym przedmiotom właściwości, których w rzeczywistości nie mają.
Jest wiele rodzajów złudzeń optycznychzłudzenie optycznezłudzeń optycznych. Jednym z rodzajów są złudzenia deformujące kształt, wielkość i długość oglądanych przedmiotów, są to na przykład: złudzenie ściany kawiarni - proste równoległe, poprzez umieszczenie między nimi tła w postaci odpowiednio przesuniętych względem siebie jasnych i ciemnych kafelków, wydają się być położone ukośnie. Nazwa powstała z wzoru ułożonego z kafelków na ścianie pewnej kawiarni; siatka Hermana – na skrzyżowaniu białych pasów możemy dostrzec szare punkty; irradiacjairradiacjairradiacja - jasne lub błyszczące przedmioty, oglądane na ciemnym tle, wydają się większe. Biały kwadrat na ciemnym tle wydaje się być większy niż czarny na jasnym, mimo że obydwa są tej samej wielkości; złudzenia jasności i barwy - barwa i jasność obiektu zależy od tła, na którym jest umieszczony, np.: szary pasek umieszczony na szarym tle wydaje się zmieniać odcień od jaśniejszego do ciemniejszego, gdy w rzeczywistości cały ma jednakowy odcień; iluzja Jastrowa - złudzenie oparte na kontraście: na przykład krótsza linia górnego konturu kontrastuje z dłuższą linią dolnego; figura niemożliwafigura niemożliwafigura niemożliwa - to przedstawienie takiej trójwymiarowej figury na płaszczyźnie, której skonstruowanie w przestrzeni jest niemożliwe, figura dwuznacznafigury dwuznacznefigura dwuznaczna – obraz, który po upływie pewnego czasu możemy postrzegać inaczej. Nigdy nie można widzieć dwóch wariantów jednocześnie.
Malarstwo iluzjonistycznemalarstwo iluzjonistyczneMalarstwo iluzjonistyczne - malarstwo dające iluzję rzeczywistości – sposób malowania wywołujący złudzenie, iż ukazane na dwuwymiarowej powierzchni przedstawienie jest trójwymiarowe.
Aby wiernie naśladować rzeczywistość malarze stosowali skróty perspektywiczneskrót perspektywicznyskróty perspektywiczne i anamorfozyanamorfozaanamorfozy.
AnamorfozaanamorfozaAnamorfoza – celowe zniekształcenia obrazu, co z odpowiedniego punktu widzenia tworzyło różne złudzenia, np. otwartego na niebo sklepienia.
Skrót perspektywicznyskrót perspektywicznySkrót perspektywiczny - to nie tylko coraz większe zmniejszanie rozmiarów obiektów w miarę ich oddalania, ale również zmiana ich kształtów.
Trompe I'oeitrompe l´oeil czytaj: trąmplejl]Trompe I'oeil z fr. – oszukać oko), nurt w malarstwie iluzjonistycznymmalarstwo iluzjonistycznemalarstwie iluzjonistycznym. Obrazy tego rodzaju przedstawiały głównie kompozycje martwych natur oparte na efekcie trójwymiarowości. Szczególnie chętnie tworzyli je malarze niderlandzcy.
KwadraturakwadraturaKwadratura - to malarska symulacja przestrzeni architektonicznej, która sugeruje istnienie nierealnych części budynku.
Op‑artop‑artOp‑art - czyli sztuka optyczna, styl sztuki wizualnej wykorzystujący złudzenia optyczne. Dzieła op‑artuop‑artop‑artu mają charakter abstrakcyjny (abstrakcja geometryczna), a wiele prac opiera się na kontraście kolorystycznymkontrast kolorystycznykontraście kolorystycznym. Taki dzieła dają widzowi wrażenie ruchu, ukrytych obrazów, migających i wibrujących wzorów lub także pewne ich wypaczenia.
Jednym z przedstawicieli op‑artuop‑artop‑artu jest Victor Vasarely [czytaj: wiktor wasareli]. Jego najbardziej charakterystyczne kompozycje opierają się na rytmicznie powtarzanych kwadratach i kostkach.
Ćwiczenie 1
R1RACHDK77ZZP
Wymień trzy dzieła Victora Vasarely'ego.
Wymień trzy dzieła Victora Vasarely'ego.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
W tym ćwiczeniu są dwie odpowiedzi poprawne. Artysta chętnie wykorzystywał kontrasty barwne oraz rytmicznie powtarzane kwadraty.
Dwie ilustracje: 1. Ilustracja, na której znajduje się rzeźba w plenerze. 2. Ilustracja, na której na czarnym tle znajduje się czarno‑biała kompozycja.
Ćwiczenie 1
RDOTRDCFK4GRR
Wskaż cechę charakterystyczną twórczości Victora Vasarely [czytaj: wiktora wasareli]
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Artysta jest przedstawicielem op‑artu, który jest nurtem abstrakcji geometrycznej. Vasarely w swojej twórczości chętnie korzystał z figury o wszystkich kątach prostych.
rytmicznie powtarzane kwadraty.
Ćwiczenie 2
RVXMKLN8LHV7P
W podane pola wpisz odpowiednią kategorię do której pasuje dana ilustracja. Do wyboru są trzy kategorie: figura niemożliwa, figura dwuznaczna, op-art.
W podane pola wpisz odpowiednią kategorię do której pasuje dana ilustracja. Do wyboru są trzy kategorie: figura niemożliwa, figura dwuznaczna, op-art.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Jedną z kategorii wpisz przy dwóch ilustracjach. Op‑art to rodzaj abstrakcji geometrycznej. Figura dwuznaczna umożliwia widzenie przynajmniej dwóch różnych widoków tego samego przedstawienia na jednej ilustracji. Figura niemożliwa jest możliwa do narysowania, ale nie do zrealizowania w rzeczywistości.
Ilustracja, na której znajduje się zamek - figura niemożliwa. Ilustracja, na której znajduje się kula - op‑art. Ilustracja, na której znajduje się twarz z profilu - figura dwuznaczna. Ilustracja, na której znajdują się czarno‑białe faliste linie - op‑art.
Ćwiczenie 2
RUMFU519NBZKQ
Zaznacz sposoby, jakie artyści stosują w malarstwie iluzjonistycznym.
W tym ćwiczeniu są trzy odpowiedzi poprawne. Przypomnij sobie, który z wymienionych sposób jest tylko umownym sposobem przedstawiania trzech wymiarów na płaszczyźnie.
skrót perspektywiczny; trompe l'oeil; kwadraturę.
Słownik
anamorfoza
anamorfoza
celowa deformacja obrazu, ustępująca, gdy spojrzymy na nią pod odpowiednim kątem lub odbijemy ją w wypukłym zwierciadle; technika stosowana w malarstwie, wykorzystująca zjawisko skrótu perspektywicznego;
figury dwuznaczne
figury dwuznaczne
to takie figury, które mogą być postrzegane w dwojaki sposób – jako jeden z dwóch obiektów. Jednocześnie nie można widzieć dwóch wariantów obserwowanej figury;
figura niemożliwa
figura niemożliwa
przedstawienie na płaszczyźnie takiej trójwymiarowej figury, która jest niemożliwa do skonstruowania w przestrzeni;
irradiacja
irradiacja
złudzenie optyczne polegające na pozornym powiększeniu rozmiarów jasnych przedmiotów oglądanych na ciemnym tle;
kontrast kolorystyczny
kontrast kolorystyczny
czyli przeciwieństwo; najbardziej kontrastującym barwami są te, które w kole barw znajdują się naprzeciw siebie: kolor czerwony‑zielony, niebieski‑pomarańczowy i żółty‑fioletowy;
kontrast równoczesny
kontrast równoczesny
złudzenie optyczne polegające na tym, że barwa i jasność postrzeganego obiektu zależy od tła, na którym obiekt jest umieszczony;
kwadratura
kwadratura
elementy architektoniczne malowane na płaskim stropie lub sklepieniu w taki sposób, że sprawiają wrażenie kontynuacji tych rzeczywistych; w mocno skróconej perspektywie domalowane ściany, kolumny czy postaci dają złudzenie przestrzennej głębi, prześwitu nieba; technika kwadratury łączy elementy architektury, malarstwa i rzeźby;
malarstwo iluzjonistyczne
malarstwo iluzjonistyczne
dążenie do stworzenia wrażenia, że dany obraz jest rzeczywistością, dalszym ciągiem otaczającego nas realnego świata; wrażenie to osiąga się przez odpowiednie stosowanie skrótów, perspektywy i światłocienia oraz przez wierne odtwarzanie barwy i materii postaci, przedmiotów, architektury czy krajobrazu;
op‑art
op‑art
od ang. optical art – sztuka optyczna, sztuka wizualna; termin wprowadzony w 1964 roku na określenie odmiany abstrakcji geometrycznej wykorzystującej zjawiska optyczne, mające wywołać wrażenie ruchu poprzez powtarzające się rytmicznie układy kompozycyjne;
plafon
plafon
malowidło na tynku (płótnie lub dekoracja stiukowa) zajmujące centralną część sufitu lub sklepienia; też: sufit albo sklepienie z takim malowidłem lub dekoracją
skrót perspektywiczny
skrót perspektywiczny
pozorne skrócenie przedmiotu wzrastające wraz z oddaleniem, stosowany na dwuwymiarowej płaszczyźnie do wywołania iluzji przestrzeni i głębi świata trójwymiarowego;
trompe l´oeil czytaj: trąmplejl]
trompe l´oeil czytaj: trąmplejl]
iluzjonistyczne malowidło, na którym przedmioty sprawiają wrażenie form, które są rzeczywiste, a nie namalowane;
złudzenie optyczne
złudzenie optyczne
spostrzeżenia wzrokowe przypisujące oglądanym przedmiotom właściwości, których w rzeczywistości nie mają.
iluzjonistyczne malowidło, na którym przedmioty sprawiają wrażenie form, które są rzeczywiste a nie namalowane
kontrast kolorystyczny
czyli przeciwieństwo; najbardziej kontrastującym barwami są te, które w kole barw znajdują się naprzeciw siebie: kolor czerwony‑zielony, niebieski‑pomarańczowy i żółty‑fioletowy;