Spis treści

• Cele i efekty kształcenia1Cele i efekty kształcenia

• Struktura e‑materiału2Struktura e‑materiału

• Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu monter nawierzchni kolejowej3Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu monter nawierzchni kolejowej

• Wymagania techniczne4Wymagania techniczne

Cele i efekty kształcenia

E‑materiał uwzględnia treści, które pozwolą na osiągnięcie, zgodnie z podstawą programową, celów kształcenia w zawodzie monter nawierzchni kolejowej. Tematyka e‑materiału służy przygotowaniu absolwenta do profesjonalnego wykonywania zadań zawodowych.

E‑zasób przeznaczony dla kwalifikacji:

$\text{TKO.01.}$ Wykonywanie i utrzymywanie nawierzchni kolejowej i podtorza w zawodzie monter nawierzchni kolejowej

Cele kształcenia

Wspiera osiąganie celów kształcenia określonych dla kwalifikacji $\textbf{TKO.01.}$ Wykonywanie i utrzymywanie nawierzchni kolejowej i podtorza

• wykonywania robót związanych z budową nawierzchni kolejowej;

• wykonywania robót związanych z wymianą uszkodzonych elementów nawierzchni kolejowej i elementów podtorza;

• wykonywania robót związanych z utrzymaniem wymaganych parametrów technicznych nawierzchni kolejowej.

Pozwala nabywać kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

Efekty kształcenia

$\textbf{TKO.01.2.}$ Podstawy budownictwa kolejowego

Uczeń:

2) rozróżnia rodzaje i elementy dróg kolejowych oraz kolejowych obiektów inżynieryjnych;
3) charakteryzuje materiały stosowane do budowy dróg kolejowych i obiektów inżynieryjnych;
4) posługuje się schematami położenia torów i rozjazdów w obrębie posterunków ruchu kolejowego;
5) przestrzega zasad sporządzania rysunków budowlanych;
6) wykonuje szkice robocze;
7) stosuje właściwe normy i procedury oceny zgodności podczas realizacji zadań zawodowych;
8) stosuje programy komputerowe wspomagające wykonywanie zadań zawodowych.

$\textbf{TKO.01.3.}$ Wykonywanie robót związanych z budową nawierzchni kolejowej

Uczeń:

1) dobiera materiały do wykonywania nawierzchni kolejowej.

$\textbf{TKO.01.4.}$ Wykonywanie robót związanych z utrzymaniem nawierzchni kolejowej i elementów podtorza

Uczeń:

4) dobiera materiały i narzędzia do robót związanych z utrzymaniem nawierzchni kolejowej;
5) dobiera materiały i narzędzia do robót związanych z utrzymaniem elementów podtorza i urządzeń odwadniających;
6) oblicza ilość materiałów potrzebnych do naprawy nawierzchni kolejowej.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Struktura e‑materiału

1. WprowadzenieDxGRPCQjFWprowadzenie

   Przedstawia podstawowe informacje o e‑materiale, które ułatwią użytkownikowi wstępne zapoznanie się z zawartością materiału: odniesienia do podstawy programowej, zakres tematyczny oraz opis budowy e‑materiału.

2. Materiał multimedialny

   W przypadku tego e‑materiału, który ułatwia uczącemu przyswojenie wiedzy jest to

   Atlas interaktywny Budowa nawierzchni kolejowejDbzxBSzpzAtlas interaktywny Budowa nawierzchni kolejowej przybliża zawód montera nawierzchni kolejowej z uwzględnieniem jego zadań zawodowych oraz cech charakteru, osobowości i kompetencji. Atlas przedstawia fazy związane z budową nawierzchni kolejowej: prace wyprzedzające, przygotowawcze, zasadnicze i wykończeniowe, obsługę i zastosowanie sprzętu pomiarowego (w tym mobilnego jakimi są: wózek pomiarowy $\text{GG-}05$, tester rezystancji izolowanych połączeń szyn kolejowych $\text{SICO}\;2046$, toromierze np. $\text{TEE}$ lub $\text{TEC}$, drezyny pomiarowe $\text{EM-}120$, kolejowa pozioma i wysokościowa osnowa geodezyjna) oraz omówienie różnych typów szyn, podkładów, złączek przytwierdzających oraz rodzajów tucznia. Uwaga w atlasie poświęcona jest również na przedstawienie dokumentacji, to jest map do celów projektowych w skali $1:500$ dla stacji kolejowych i $1:1000$ dla szlaków kolejowych, dokumentacji z pomiaru salitarnego $\text{GNSS}$, tachymetrii, niwelacji np. Leica $\text{DNA}03$, skaningu laserowego.

   Grafika interaktywna Typy nawierzchni kolejowychDPLpvDiFSGrafika interaktywna Typy nawierzchni kolejowych — przedstawiająca schematy budowy różnych typów nawierzchni kolejowej między innymi: tor klasyczny, tor bezstykowy, tor w łukach, pochylenia poprzeczne szyn w torze, nawierzchnia na przejazdach w poziomie szyn.

   Program ćwiczeniowy do projektowania przez dobieranie Projektowanie torówD1FEBz4qbProgram ćwiczeniowy do projektowania przez dobieranie Projektowanie torów — umożliwiający zaprojektowanie toru klasycznego, toru bezstykowego, toru w łukach, pochylenia poprzecznego szyn w torze, nawierzchni na przejazdach w poziomie szyn poprzez dobór gotowych elementów lub parametrów eksploatacyjnych, wytrzymałościowych, w wymiarze 2D.

3. Obudowa dydaktyczna

   • Interaktywne materiały sprawdzająceD94hpRCyvInteraktywne materiały sprawdzające pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności zawartych w e‑materiale.

   • Słownik pojęć dla e‑materiałuD1HU3nSeXSłownik pojęć dla e‑materiału zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym materiale.

   • Przwodnik dla nauczycielaD19NusnKvPrzwodnik dla nauczyciela zawiera sugestie do wykorzystania e‑materiału w ramach pracy dydaktycznej.

   • Przewodnik dla uczącego sięDebo4zHjYPrzewodnik dla uczącego się zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.

   • Netografia i bibliografiaD15eCpeh3Netografia i bibliografia stanowi listę materiałów, na bazie których został opracowany e‑materiał.

   • Instrukcja użytkowaniaDY8Y7BtBmInstrukcja użytkowania objaśnia działanie zasobu oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu monter nawierzchni kolejowej

E‑materiał stanowi nowoczesną pomoc dydaktyczną wspomagającą proces kształcenia zawodowego. Ułatwi on uczniom zapamiętanie pojęć związanych z pomiarami, przygotowaniem i doborem materiałów związanych z budową nawierzchni kolejowej. Ma na celu przedstawić cały proces związany z budową nawierzchni kolejowej poprzez analizę dokumentacji prowadzonych robót a zakończywszy na doborze materiałów związanych budową nawierzchni kolejowej. W procesie budowy są wyszczególnione cztery fazy: prace wyprzedzające, przygotowawcze, zasadnicze i wykończeniowe. Cały e‑materiał oparty jest na instrukcji kolejowej: $\text{Id-}3$ „Warunki techniczne utrzymania podtorza kolejowego”, $\text{Id-}1$ ($\text{D-}1$) „Warunki techniczne utrzymania nawierzchni na liniach kolejowych” ($\text{PKP PLK S.A.}$ — instrukcje ogólnodostępne) oraz zgodne z Rozporządzeniem Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 10.09.1998 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie.

Poniżej zamieszczone zostały propozycje wykorzystania poszczególnych elementów e‑materiałów do pracy w grupach i w zespole klasowym oraz do samodzielnej pracy ucznia w klasie i poza zajęciami.

Praca uczniów podczas zajęć

Praca w grupach i zespole podczas zajęć

Atlas interaktywny — „Budowa nawierzchni kolejowej”

• Nauczyciel dzieli uczniów na $3$ grupy.

• Zadaniem każdej grupy będzie opracowanie informacji dotyczących pomiarów, przygotowania i doboru materiałów związanych z budową.

• Pierwsza grupa buduje listę przyrządów pomiarowych torowych i geodezyjnych używanych podczas prowadzenia prac naprawczych, modernizacyjnych lub utrzymaniowych (Wózek pomiarowy GG‑05, Tester rezystancji izolowanych połączeń szyn kolejowych, Toromierz, Drezyna pomiarowa).

• Grupa druga układa listę elementów powierzchni kolejowej, których używa się przy budowie (Kolejowa osnowa specjalna, Zasady doboru elementów nawierzchni kolejowej, Szyny, Podkłady kolejowe).

• Grupa trzecia wypisuje listę zawierającą rodzaje map i dokumentacji, z którymi może spotkać się pracownik kolei (Przytwierdzenia, Podsypka, Podział prac budowlanych na fazy).

• Nauczyciel prosi, aby grupy wykonały listy na dużej karcie (np.: flipchart) w taki sposób, aby można byłoby uzupełniać wpisy. Jeśli grupy robią to w wersji cyfrowej dokument powinien być edytowalny.

• Grupy mają około $10$ minut na wykonanie zadania. Mogą się posługiwać wszelkimi dostępnymi danymi.

• Po upływie określonego czasu nauczyciel prosi o grupy o przekazanie własnych notatek kolejnej grupie. Grupa pierwsza opracowuje w drugiej rundzie zagadnienie „opisy rodzajów dokumentów i map w kolejnictwie”. Grupa druga opracowuje „opisy przyrządów pomiarowych torowych i geodezyjnych”. Grupa trzecia „opisy rodzajów torów, podkładów, mocowań i podsypek”.

• Grupy analizują materiał zawarty w atlasie i dopisują (innym kolorem na flipcharcie lub inną czcionką na dokumencie cyfrowym) opisy, które odnaleźli w atlasie.

• Po około $20$ minutach grupy kończą ten etap pracy i przekazują notatki grupie, która nie opracowywała jeszcze danego zagadnienia.

• Ostatnie zadanie z atlasem polega na zaproponowaniu opisów wykorzystania i zastosowania elementów listy (grupa pierwsza — konkretnych rodzajów torów, podkładów czy podsypek, grupa druga — map i dokumentów, grupa trzecia — przyrządów pomiarowych.

• Grupy przy każdym przejściu do następnego działania analizują notatki swoich poprzedników. Zapisują też elementy, z którymi się nie zgadzają w notatkach na osobnych kartkach.

• Finalnie karta grupy składa się z listy (wykonanej w pierwszej rundzie), opisów elementów listy (druga runda) i zastosowania lub wykorzystania (trzecia runda)

• Teraz grupy prezentują swoje karty (lub notatki cyfrowe). W trakcie komentują co wykonali oni, a z czym się nie zgadzają (praca poprzednich grup).

• Nauczyciel dyskutuje z uczniami i wyjaśnia nieścisłości.

• Uczniowie po omówieniu wykonują zdjęcia kart poszczególnych grup.

Grafika interaktywna — „Typy nawierzchni kolejowych”

• Nauczyciel dzieli klasę na 5 zespołów.

• Każdy z zespołów ma za zadanie opracować przydzielone mu zagadnienie.

• Podział zagadnień jest następujący: grupa $1$ — „Najważniejsze informacje o budowie toru klasycznego”; grupa $2$ — „Najważniejsze informacje o budowie toru bezstykowego”; grupa $3$ — „Najważniejsze informacje dotyczące budowy szyn, złącz i rozjazdów”; grupa $4$ — „Najważniejsze informacje o budowie toru w łuku”; grupa $5$ — „Najważniejsze informacje o budowie nawierzchni na przejazdach”.

• Zadaniem grup będzie opracowanie tych zagadnień w postaci notatki graficznej, która w postaci haseł z grafiki interaktywnej uporządkuje tą wiedzę. W notatce ważnym elementem będą połączenia między elementami i zagadnieniami. Uczniowie mają ją wykonać jako graficzne przypomnienie sobie tego co zawiera treść grafiki interaktywnej.

• Po upływie $15$ minut przeznaczonych na pracę nauczyciel prosi o zaprezentowanie pomysłu na graf (notatkę graficzną). Grupy wykonują zdjęcia notatek kolegów.

• W kolejnym etapie pracy z grafiką zadaniem grup będzie opracowanie hipotetycznego odcinka toru, na którym znajdzie się odcinek prosty (bezstykowy lub tradycyjny), tor po łuku, zwrotnica oraz przejazd kolejowy. Grupy opowiadając o swoim odcinku mają użyć informacji z grafiki interaktywnej do wykazania się wiedzą i pomysłem na „tor doświadczalny” (zastosować słownictwo oraz nazwy elementów użytych do budowy tego odcinka).

• Nauczyciel prosi o prezentację. Każdy pomysł komentuje wskazując ewentualne błędy w doborze elementów nawierzchni kolejowej.

Program ćwiczeniowy do projektowania przez dobieranie — „Projektowanie torów”

• Nauczyciel łączy uczniów w pary w taki sposób, aby w parze była osoba, która szybko się uczy (uczeń drugi) oraz osoba potrzebująca wsparcia (uczeń pierwszy).

• Uczniowie kolejno przechodzą przez kolejne opcje torów (pierwszy tor — uczeń pierwszy, drugi tor — uczeń drugi, trzeci tor — uczeń pierwszy, czwarty tor — uczeń drugi).

• Podczas rozgrywki notują własne wybory, tworząc wspólną dla pary notatkę, przy czym główne role na odpowiednich opcjach odgrywają wskazani uczniowie. Grający uczeń pierwszy wskazuje uczniowi drugiemu, co ma zapisać w notatce i na odwrót.

• Teraz wspólnie pary opracowuje instrukcję „Jak poprawnie dobrać elementy związane z budową torów?”. W instrukcji krok po kroku wskazują, co należy zrobić, dlaczego tak i jakie to będzie miało skutki. Instrukcje wykonują w postaci kart (strona A4), które podczas prezentacji grupa będzie pokazywała.

• Na kartach może znajdować się nakaz wykonania, skutek i ewentualnie obrazki. Mogą to być karty narysowane lub wykonane ich zdjęcia.

• Dodatkowo można wprowadzić element narzędzi do budowy nawierzchni kolejowej (opis poniżej programu do projektowania), ale pamiętając, że szczegóły realizowane są w innym e‑materiale.

• Grupy prezentują swoje instrukcje poprawnego rozegrania gry.

• Nauczyciel ocenia ich pracę.

Interaktywne materiały sprawdzające

Interaktywne materiały sprawdzające zawarte w e‑materiale mogą być użyte w zależności od pomysłu nauczyciela do przygotowania do wprowadzania tematu lub zagadnienia, zaktywizowania uczniów lub zastosowania jako icebreakers (chwila oddechu w trakcie nauki). Można też, sugerując się nazwą, skorzystać z nich do sprawdzenia poziomu opanowania fragmenty lub całości e‑materiału.

Interaktywne materiały sprawdzające dedykowane są przez autora e‑materiału do wskazanych jego części.

Ćwiczenie $1$ — dedykowane jest do sprawdzenia wiedzy z zakresu przejazdów kolejowo‑drogowych, ćwiczenie $2$ dotyczy toromierza i typów szyn.

Ćwiczenie $3$ — jest testem wiedzy zawierającym $16$ pytań, na które uczeń ma odpowiedzieć w czasie $25$ minut.

Wykorzystanie podczas realizacji zajęć:

• Nauczyciel omawia kolejne przyrządy pomiarowe stosowane w budowie nawierzchni kolejowej.

• Prezentuje atlas interaktywny, zakładki do Toromierza włącznie.

• Nauczyciel prosi o wykonanie ćwiczenia $2$ (część pierwsza)

• W kolejnym kroku nauczyciel prezentuje dalszą część atlasu do zakładki Szyny włącznie.

• Nauczyciel prosi o wykonanie ćwiczenia $2$ (część druga)

• W kolejnym kroku nauczyciel prezentuje dalszą część atlasu. Po jej zakończeniu prosi uczniów, aby każdy z nich na karteczce sam wymyślił pytanie dotyczące przyrządów pomiarowych lub elementów składowych nawierzchni kolejowej.

• Nauczyciel zbiera karteczki i ocenia ich wartość merytoryczną. Może w przyszłości zastosować je do sprawdzenia wiedzy.

Praca samodzielna ucznia podczas zajęć

Atlas interaktywny — „Budowa nawierzchni kolejowej”

• Nauczyciel prezentuje fragment atlasu interaktywnego dotyczący przyrządów pomiarowych.

• Uczniowie samodzielnie starają się jak najwięcej zapamiętać z tego fragmentu, notując.

• Nauczyciel prosi uczniów o przeanalizowanie własnych notatek i zastanowienie się, które z przyrządów są przyrządami torowymi, a które geodezyjnymi.

• Tak przygotowane notatki (po oznaczeniu „torowe” lub „geodezyjne”) przekazują koledze, który recenzuje im je (wskazując błędy lub nieścisłości).

• Uczniowie otrzymują dostęp do atlasu, dzięki czemu mogą dokładniej przeanalizować notatki kolegów.

• Notatki po recenzji wracają do autorów, którzy poprawiają błędy.

• Błędy omawiane są na forum, a nauczyciel wspólnie z uczniami określa właściwe części wspólne i różnice w procedurach.

Grafika interaktywna — „Typy nawierzchni kolejowych”

• Nauczyciel prezentuje zawartość grafiki interaktywnej.

• Prosi uczniów o pracę samodzielną, w której ich zadaniem będzie wybranie informacji w grafice zawartych i opracowanie listy rodzajów elementów niezbędnych do budowy nawierzchni kolejowej. Uczniowie decydują sami o rodzaju toru i na tej podstawie dobierają elementy (wypisując ich rodzaje lub typy).

• Notatkę zamykają w checkliście, tak aby podczas omówienia określić rodzaj toru i do niego wskazać właściwe elementy. Tor ma być wzbogacony o łuk i przejazd kolejowy.

• Nauczyciel prosi wybranych uczniów o zaprezentowanie pomysłów. Komentuje i wskazuje dobre wybory, tłumacząc jednocześnie jak poprawić błędne decyzje i wybory uczniów (wskazując skutki tych wyborów).

Program ćwiczeniowy do projektowania przez dobieranie — „Projektowanie torów”

• Nauczyciel informuje, że teraz każdy indywidualnie ma przejść program ćwiczeniowy, ale każdą decyzję trzeba będzie opisać w notatniku zanim zostanie zatwierdzona w programie.

• Uczniowie przechodzą program wspak, czyli zaznaczają najpierw błędne odpowiedzi, testując program. Przed zatwierdzeniem robią zdjęcie ekranów z błędnymi odpowiedziami lub zrzuty ekranu. Zdjęcia zamieszczają w swojej cyfrowej notatce.

• Żeby można byłoby przejść dalej w kolejnym kroku, wykonują działania poprawnie. I tym razem przed zatwierdzeniem robią zdjęcie ekranu lub zrzut ekranu poprawnie zaznaczonej odpowiedzi. Zdjęcie zamieszczają w swojej cyfrowej notatce.

• Po przejściu w ten sposób wszystkich ekranów i czterech torów (nauczyciel może zmniejszyć liczbę torów w zależności od czasu na lekcji) wykonują prezentacje, w której na każdym slajdzie zawierają po dwóch stronach obrazki: po lewej stronie poprawnie uzupełnione zadanie, a po prawej błędnie zaznaczone odpowiedzi. Pod obrazkami zamieszczają opisy w punktach dotyczące tego, co trzeba wiedzieć, żeby przejść ten etap gry we właściwy sposób.

• Tak uczniowie samodzielnie przechodzą dobory torów (rozkodowują program).

• Nauczyciel po zakończonej przez wszystkich uczniów pracy w programie ćwiczeniowym prosi o zaprezentowanie efektów ich pracy.

• Prosi też o informację zwrotną z przebiegu czynności w zadaniach.

Praca uczniów poza zajęciami

E‑materiał pozwala w sposób łatwy wdrożyć go do samokształcenia poza zajęciami. Może to być samokształcenie lub rozwinięcie tematu. Uczniowie mogą przygotować np.: wideoinstrukcję używania narzędzi. Na podstawie e‑materiałów mogą przygotować scenariusz i przy użyciu smartfona nagrać tutorial z użycia narzędzia. Dostępność narzędzi może być kłopotliwa, dlatego mogą to być „udawane” modele tych narzędzi lub wizualne przedstawienie maszyn. Ten element będzie również rozwinięciem kreatywności grup uczniowskich przygotowujących tą etiudę filmową. Może wydać się to trudnym wyzwaniem, ale w obecnych czasach, gdy uczniowie przesyłają filmy na Fb, YT czy TicTok‑u, dla pokolenia cyfrowych tubylców nie stanowi to zbytniego wyzwania, a stanowi rozwój umiejętności cyfrowych.

Praca z uczniami z SPE

E‑materiały są odpowiednie do pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Wprowadzają nową treść stopniowo i z możliwością giętkiego stosowania ich fragmentów w procesie edukacyjnym. Łatwo można dopasować dostęp do tego materiału, którego poznawanie nie wymaga stuprocentowej sprawności zmysłów. Jednocześnie pomaga w czynnościach przetwarzających i twórczych. Poprzez odpowiednie wykorzystanie tych materiałów w zależności od potrzeby ucznia można w łatwy sposób pokonać trudności w komunikowaniu się z innymi osobami i nawiązywania relacji interpersonalnych (zastosowanie przykładowych scenariuszy przedstawionych powyżej).

Utrudnienia w przebiegu procesów neurobiologicznych będących podstawą uczenia się u pewnej grupy uczniów można pokonać poprzez mikrodawki wiedzy (przechodzenie kolejnych wersji wyboru w programie ćwiczeniowym do projektowania przez dobieranie (cztery rodzaje torów).

Indywidualizowanie pracy z uczniem

Elementy indywidualizacji zostały wskazane propozycjach użycia multimediów. Warto tu jednak wskazać jeszcze dwie uwagi do całościowego postrzegania materiału.

Kolejne wprowadzenie tematu i przejście do jego użycia praktycznego — od ogółu do szczegółu (najpierw atlas interaktywny, następnie grafika interaktywna, a na końcu program ćwiczeniowy) lub odwrócenie tego procesu, daje nam możliwość indywidualizacji procesu odpowiadającego na potrzeby.

Innym aspektem jest zastosowanie na przemian atlasu i programu ćwiczeniowego, które mogą w uczniu biernym powoli wymuszać inicjatywę i budować wiarę we własne siły. Zróżnicowanie wyboru torów pozwala dopasować ich trudność w doborze do odpowiednich uczniów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wymagania techniczne

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

• Windows $7$ lub nowszy

• OS X $10.11.6$ lub nowszy

• GNU/Linux z jądrem w wersji $4.0$ lub nowszej $3 \mathrm{GB}$ RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

• Chrome w wersji $69.0.3497.100$

• Firefox w wersji $62.0.2$

• Safari w wersji $11.1$

• Opera w wersji $55.0.2994.44$

• Microsoft Edge w wersji $42.17134.1.0$

• Internet Explorer w wersji $11.0.9600.18124$

Urządzenia mobilne:

• $2 \mathrm{GB}$ RAM iPhone/iPad z systemem iOS $11$ lub nowszym

• Tablet/Smartphone z systemem Android $4.1$ (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium $69$ (lub nowszym) np. Chrome $69$, Samsung Browser $10.1$, szerokość co najmniej $420 \mathrm{px}$

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści