RIk7jQ43QIwJN

Ilustracja składa się w dwóch połączonych ze sobą fotografii: z lewej wielobarwny projekt street art przedstawiający portret młodej dziewczyny na tle częściowo czarnym oraz częściowo składającym się z pionowych wąskich pasów, w ciepłych kolorach. Wszystko jest obwiedzione jednolitym czarnym konturem, Z prawej - na jednolitym tle znajdują się pomarańcze w jednakowej odległości, ułożone w kilku ukośnych rzędach równoległych względem siebie. Część pomarańczy jest przekrojonych na pół.

Spis treści:

1. O rytmie wokół nas

2. Kompozycja rytmiczna w sztuce

3. Zaburzenie rytmu w kompozycji

4. Już wiesz

5. Potrafisz

6. Słownik

O rytmie wokół nas

Kompozycja rytmicznakompozycja rytmicznaKompozycja rytmiczna przemawia do nas może najbardziej ze wszystkich, bo otacza nas wiele rytmów. Po zimie przychodzi wiosna, podczas której roślinność budzi się do życia, potem będzie lato, a wraz z nim upragnione wakacje, po powrocie do szkoły pojawi się jesień, a po niej znów zima i.... wszystko się powtórzy.

Żyjemy w rytmie pór dnia, chodzenia do szkoły, a każdy z nas żyje dzięki pracy własnego serca - w swoim rytmie.

Rytm, jest również podstawowym elementem utworów muzycznych oraz tańca -organizuje ich przebieg, czas i tempo.

RXNHG42EZUZDS

Na ilustracji znajdują się obok siebie dwie prace: z lewej strony - komputerową wersję zdjęcia tańczących ludzi. Dzięki programowi komputerowemu na sylwetkach zostały wyświetlone przenikające się barwy; ciepłe i gorące, chłodne i zimne - wszystko razem sprawia wrażenie dyskotekowej atmosfery. Na ilustracji z prawej strony – znajdują się sylwetki zespołu jazzowego, grającego na instrumentach. Trzy osoby grają na instrumentach dętych, jeden muzyk na kontrabasie i jeden na perkusji. Całość jest w dwóch jednolitych kolorach: tło jest koloru gorącego ( intensywny czerwony), a sylwetki są w kolorze czarnym, wydają się jakby były wycięte z papieru – są pozbawione szczegółów.

Kiedy rozejrzymy się wokół, otacza nas mnóstwo rytmicznych kompozycjikompozycja rytmicznarytmicznych kompozycji, układów form zarówno w przyrodzie, jak też powstałych w wyniku działalności człowieka. 
Oto kilka przykładów:

R1EY96vHWWYi8

Zdjęcie przedstawia kwitnący wiosną sad. Drzewa rosną w równych odległościach, są stare i mają rozłożyste korony, ich układ jest rytmiczny.

RoIDTcWNAHEFD

Zdęcie przedstawia stary las świerkowy, gdzie pnie drzew rosną obok siebie w regularnym rytmie.

R1cEkECC9Bxoz

Na zdjęciu ukazana jest stara kora iglastego drzewa. Kora ma regularne spękania wzdłuż pnia. Powstaje wtedy na powierzchni rytmiczna faktura, z różnej wielkości elementami.

RuPp2ZAYamkhT

Zdęcie widowni na stadionie sportowym ukazuje rytm ławeczek, które z większej odległości są jak abstrakcyjny obraz. Rytm jest oczywisty; poziome rzędy siedzeń powtarzają się wielokrotnie.

wróć do spisu treści

Kompozycja rytmiczna w sztuce

Rytm w sztuce pojawia się dzięki powtórzeniom pewnych elementów kompozycji w określonych odstępach. Występuje we wszystkich przejawach sztuki, między innymi w utworach muzycznych, malarskich, rzeźbiarskich, architektonicznych, graficznych i wielu innych.

W architekturze

Przyjrzyj się przykładom architektury dawnej i współczesnej - bogactwo rytmicznie rozmieszczonych elementów pokazuje wpływ rytmu na wygląd bryły - odciąża, dodaje jej lekkości.

ROgLsFCILXmwO

Zdjęcie ukazuje wewnętrzny dziedziniec zamku na Wawelu w Krakowie w kształcie litery U. Jego ozdobą są rytmiczne krużganki zakończone półokrągłymi łukami na dwóch pierwszych kondygnacjach. Dach jest wsparty na prostych, długich kolumnach na ostatniej kondygnacji. Ta konstrukcja dodaje lekkości całej bryle budynku.

W zamku na Wawelu zastosowano krużgankikrużgankikrużganki - czyli przykryte sklepieniem korytarze otwarte na dziedziniec. Poniżej - starożytna budowla - Koloseum, gdzie całą bryłę otaczają arkadyarkadaarkady

R7TCZlgwrqxtr

Ilustracja przedstawia rzymskie Koloseum - amfiteatr w Rzymie we Włoszech. Na fotografii widzimy budowlę, która nie mieści się w kadrze. Na każdym z trzech pięter zaokrąglonej bryły amfiteatru znajduje się ciąg rytmicznie rozmieszczonych arkad. Na najniższej kondygnacji zastosowano porządek toskański, na drugiej joński, na trzeciej – koryncki. Wnętrze budowli jest oświetlone.

RY15K3Dk0LpUU1

Zdjęcie przedstawia nowoczesne wieżowce, sfotografowane z perspektywy żabiej, z dołu i z ukosa. Ściany budynków mają mnóstwo małych okienek, ustawionych w poziome rzędy. tworzą w ten sposób rytmiczny układ.

Regularne odstępy podobnych elementów spotyka się tam, gdzie użyto miary. W ten sposób powstają również kompozycje rytmiczne w architekturze - są to jednakowe domy w zabudowie szeregowejzabudowa szeregowazabudowie szeregowej, czy wieżowce w centrum wielkich miast.

Wybitna polska architektka doby modernizmu, Jadwiga Grabowska‑Hawrylak, swoje projekty realizowała we Wrocławiu.

R1J6iYVzZYcmC1

Ilustracja przedstawia osiedle na placu Grunwaldzkim we Wrocławiu, zaprojektowane przez Jadwigę Grabowską‑Hawrylak. Ukazuje fragmenty wieżowców, których elewacje zostały obłożone prefabrykowanymi, szarymi panelami o obłych kształtach. Uwagę zwraca wielokrotnie powtórzony motyw okrągłych otworów, przypominających wentylatory przemysłowej konstrukcji. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Wybitna polska architektka doby modernizmu, Jadwiga Grabowska‑Hawrylak, swoje projekty realizowała głównie we Wrocławiu. Jej najbardziej rozpoznawalną pracą jest osiedle na placu Grunwaldzkim zwane Manhattanem. Uznawane jest za jedno z najbardziej nowoczesnych, a zarazem kontrowersyjnych dzieł architektury w powojennej Polsce. Polska projektantka, inspirując się osiągnięciami Zachodnich konstruktorów, wprowadziła awangardowe budowle w komunistycznej Polsce, a wraz z nimi takie rozwiązania jak np. tarasy widokowe na dachach.

Na ilustracji obok znajduje się jej najbardziej rozpoznawalna praca: osiedle na placu Grunwaldzkim we Wrocławiu, zwane Manhattanem,

Uznawane jest za jedno z najbardziej nowoczesnych, a zarazem kontrowersyjnych dzieł architektury w powojennej Polsce.

W sztuce użytkowej

R18Q6pTJZ5qhx

Ilustracja przedstawia pracę plastyczną wykonaną za pomocą pieczątek. Została tu zastosowana kompozycja rytmiczna, duża i mała litera F powtarzają się regularnie na przemian.

R8PTV6CAH4SLO

Zdjęcie przedstawia polne kamyki ozdobione kropkowanym ornamentem, niekiedy symetrycznym, w którym powtarzają się różnej wielkości kropki i kreski.

R1KPD93TSXUAC

Zdjęcie przedstawia obraz aborygenów. Obraz namalowany jest na pomarańczowym tle i przedstawia kolorowe kropki, uformowane w różne nieregularne kształty.

R1FfiHV56NKtQ

Zdjęcie ukazuje instalację, złożoną z okrągłych dywaników zrobionych na szydełku. Dywaniki leżą obok siebie na podłodze galerii, a do środka każdego z nich opuszczona jest pionowo z góry wąska taśma, która przypomina pień drzewa.

Różnorodne techniki dekoracyjne znane były ludziom od pokoleń – ozdabiano świątynie, pałace, domy mieszkalne, jak i przedmioty codziennego użytku.
Na zdjęciach poniżej zostały przedstawione dekoracje dawne i współczesne.

R11HNFZBUEOHU

Z lewej waza w stylu czerwonofigurowym, z prawej filiżanka w różnobarwne wzory.

R1D9LEZH5JH361

Na zdjęciu przedstawiona jest pościel, leżąca na łóżku. Ma ona wzór w dużą biało‑szaro‑czarną kratę Łóżko stoi w pokoju, w salonie sklepowym. W tle znajdują się półki z kolorowymi, zapakowanymi kompletami pościeli.

Współcześnie powtarzalne motywy wykorzystuje się najczęściej w projektowaniu m.in.: tapet, dywanów, wykładzin, glazury, terakoty, pościeli, firanek.

Masowa produkcja pozwala na dostarczenie ogromnych ilości produktów o zróżnicowanych wzorach..

RUNwmBcLTLu7n

Zdjęcie ukazuje motywy dekoracyjne we współczesnych wnętrzach. Po lewej stronie zdjęcie salonu z narożnikiem, małym stolikiem i wzorzystym dywanem na podłodze, po prawej stronie umieszczono sześć różnych wzorów, które można znaleźć na dywanach, zasłonach i kafelkach.

W grafice artystycznej

R3RDP197E76C6

Ilustracja przedstawia obraz Władysława Skoczylasa pt. „Pochód zbójników”. Dzieło powstało w 1920 roku. Możemy je znaleźć w Muzeum Narodowym w Warszawie. Praca została wykonana techniką drzeworytu. Na obrazie przedstawionych jest kilku mężczyzn. Są to zbójnicy ubrani w białe koszule oraz czerwone spodnie. Każdy z mężczyzn ma założony w pasie szeroki brązowy pas. Na głowach mężczyzn znajdują się czerwone cylindry. Trzymają w rękach różne przedmioty. Dwóch z nich podpiera się na ciupagach. Jeden gra na trąbce. Jeden trzyma strzelbę. Autorem pracy był polski malarz, grafik, rzeźbiarz. Uważany był za twórcę polskiej szkoły drzeworytu.

RUJTH42AU6QSP

Ilustracja przedstawia druk cyfrowy Izabelli Retkowskiej pt. „Interferencje_16_d0”. Na fotografii znajdują się poziome czarno‑szare paski.

W malarstwie

R1HC7GMV5A8LU

Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Władysława Strzemińskiego pt. „Kompozycja unistyczna 14”. Na ilustracji widoczna jest szara ściana z widocznymi wypustkami, w kształcie kwadratów i kółek. 1. Strzemiński postulował uwolnienie obrazu od jakichkolwiek form przedstawiających. Działał kolorem i fakturą farby.

R12A755MNKUO6

Grafika przedstawia ułożone w rzędzie od góry do dołu licząc w pionie po cztery puszki zupy, a w poziomie osiem puszek zup. Są one w barwach czerwonym i białym, firmy Cambell przedstawiającym różnego rodzaju dania, między innymi zupę pomidorową oraz rosół.

Ćwiczenie 3

R10JhFV7M80fF

Wyjaśnij znaczenie pojęcia kompozycja statyczna.

Pokaż podpowiedź

Zwróć uwagę na elementy na ilustracjach: na ich kształt i wielkość oraz położenie względem siebie.

Pokaż odpowiedź

…powtarzają się nieregularnie bardzo podobne elementy”.

Slajd  2z2

R6AQLBLKSR9FL

Ilustracja przedstawia obraz „Nieskończony Rytm”, autorstwa Roberta Delaunaya. W centrum dzieła, na szarym tle namalowana została kompozycja, składająca się z trzech, ułożonych po skosie, czarno‑białych, dużych kół, na których tle znajdują się mniejsze, pomalowane szarą i jasno‑niebieską farbą - kółka. Pomiędzy nimi przebiega pofalowana linia kolorowego pasa. Wszystkie elementy tworzą jeden ułożony po skosie kształt, wzdłuż którego przebiega skośna linia podziału, dzieląca kształt na dwie, równe części, odróżniające się od siebie jedynie kolorami. Lewe połowy dużych górnych i dolnych kół są czarne, natomiast prawe są białe. Środkowe koło dla odmiany ma białą lewą połowę, a prawą - czarną. Trzy małe kółka mają jasno‑niebieskie lewe połowy, a prawe szare, natomiast dwa pozostałe kółka, po lewej są szare, a po prawej jasno‑niebieskie. Obraz skomponowany jest dynamicznie po skosie. Wrażenie ruchu potęguje umieszczona w centrum kompozycji gruba, falująca, pomarańczowo‑niebiesko‑zielono‑czerwona linia.

RKBCCFAQR5L1E

Ilustracja przedstawia obraz „Escadron Schritt”, autorstwa Artura Grottgera. W centrum akwareli, na beżowym tle papieru, znajduje się grupa jeźdźców na koniach. Żołnierze ukazani są tyłem. Artysta namalował jedynie ich plecy oraz zady koni, na których siedzą. Wszyscy mężczyźni ubrani są w takie same niebieskie kurtki, czerwone spodnie i czapki. Ustawieni są w kilku rzędach. Kompozycja akwareli jest zamknięta, centralna – najważniejsze jej elementy znalazły się w centrum obrazu.

Ćwiczenie 3

RCL7PE5RV945K

Jaką nazwę ma zastosowana kompozycja dzieła, w którym wszystkie elementy są takie same, czyli mają taką samą wielkość i kształt? Zaznacz właściwą odpowiedź.

Pokaż podpowiedź

Zwróć uwagę, że jeżeli wszystkie elementy są takie same to znaczy, że się powtarzają w danej kompozycji.

Pokaż odpowiedź

kompozycja rytmiczna

Instalacja Yayoi Kusamy określana jest także jako rzeźba kinetyczna. Kliknij w interaktywny punkt na zdjęciu, aby dowiedzieć się, co to oznacza.

wróć do spisu treści

Zaburzenie rytmu w kompozycji

R1HWXfg6hD8qr1

Obraz zbudowany jest z pionowych grubych linii, biegnących przez całą wysokość obrazu. O lewej krawędzi obrazu zostają one jakby wypychane w prawą stronę, powstają większe i mniejsze wybrzuszenia, zakłócając rytm pionów.

Rytm jest obecny w naszym życiu na wiele sposobów. Na przykład rozpoczynanie i kończenie zajęć lekcyjnych o tych samych porach, nadaje naszemu życiu pewien rytm.
Rytm może ulec zakłóceniu. Na przykład gdy nagle zachorujemy i nie możemy uczestniczyć w zajęciach lekcyjnych, bo musimy zostać w domu - nasz codzienny rytm zostaje zaburzony.
Podobne zjawisko można odnaleźć w twórczości plastycznej.

Dla zainteresowanych

Rq8o6JlkxI0vh1

Na zdjęciu przedstawione jest logo bezpłatnego programu graficznego Canva. Napis „Canva" umieszczony został w środku barwnego koła w chłodnym kolorze, leżącego na neutralnym tle w formie kwadratu.

Wśród interaktywnych narzędzi do skorzystania online znajduje się program Canva.
Program ma część opcji darmowych oraz oferuje gotowe grafiki do pobrania.

Trzeba jednak zwrócić uwagę na oznaczenie free, bo tylko te ilustracje są bezpłatne.

wróć do spisu treści

Już wiesz

• czym jest rytm w dziełach plastycznych oraz w sytuacjach życia codziennego;

• jak opisywać cechy kompozycji rytmicznej w plastyce;

• jak rozpoznać kompozycję rytmiczną;

• że rytm w kompozycjach może być zakłócony;

• jak tworzyć kompozycję rytmiczną;

wróć do spisu treści

Potrafisz

• omawiać rytm w dziełach plastycznych, architekturze oraz w swoim otoczeniu;

• identyfikować sytuacje i dzieła, w których została zaburzona zasada rytmu w kompozycji;

• wskazać cechy kompozycji rytmicznej na wybranym przykładzie;

• rozpoznac kompozycję rytmiczną

• tworzyć kompozycję rytmiczną za pomocą narzędzi i programów komputerowych.

wróć do spisu treści

Słownik

wróć do spisu treści

• https://zpe.gov.pl/a/kompozycja-obrazu–uklad-elementow-w-pracy-plastycznej/DC9V0X7nF

• https://zpe.gov.pl/a/wzor-na-tapecie–kompozycja-rytmiczna/D1C44AuTQ

• https://zpe.gov.pl/a/kazdy-ma-swoj-styl/DdllA1d7X

• https://zpe.gov.pl/a/dziela/DLalaaJrk

• https://zpe.gov.pl/a/monochromatycznie–co-to-znaczy/D8oBQRCrS

• https://zpe.gov.pl/a/wazne-dziela-awangardy-polskiej/D58GGkAc